Theo New York Times, vụ kiện này sẽ là một phần trong những thách thức về hiến pháp mà Tổng thống Trump sẽ phải đối mặt, sau khi ông tuyên bố chi thêm hàng tỷ USD nhiều hơn so với kinh phí mà quốc hội cho phép.

Vụ kiện đưa ra những câu hỏi về việc kiểm soát chi tiêu của quốc hội, phạm vi quyền hạn khẩn cấp của tổng thống, và tòa án các cấp sẽ sẵn sàng đi tới đâu để giải quyết những tranh chấp này.

Đơn kiện được đưa lên Tòa án Liên bang Quận ở San Francisco, trong đó cho rằng tổng thống không có quyền sử dụng ngân sách để xây dựng bức tường dọc biên giới với Mexico vì quốc hội mới là bên kiểm soát chi tiêu.

Tổng chưởng lý bang California, ông Xavier Becerra đã nói trong một cuộc phỏng vấn gần đây rằng tổng thống đã nói quá lên khi tuyên bố có tình huống khẩn cấp đang diễn ra biên giới.

Tổng chưởng lý bang California, ông Xavier Becerra. Ảnh: AP.

Ông Becerra cho biết: “Có lẽ tốt hơn hết là sử dụng chính lời của tổng thống”, nhắc tới bài phát biểu của ông Trump vào ngày 15/2, trong đó tổng thống Mỹ nói rằng: “Tôi không cần phải làm thế này, nhưng tôi muốn làm nó nhanh chóng”.

Hồ sơ vụ kiện cho biết các bang trong danh sách có chung mục đích là bảo vệ người dân, tài nguyên thiên nhiên và lợi ích kinh tế của họ.

“Trái với ý muốn của quốc hội, tổng thống đã lấy có một ‘cuộc khủng hoảng’ nhập cư bất hợp pháp để tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia và chuyển hướng ngân sách, vốn được thiết kế để phòng chống ma túy, xây dựng quân đội và thực thi pháp luật, sang xây dựng một bức tường trên biên giới Mỹ-Mexico”.

Vụ kiện này bắt nguồn từ những bước đi mà ông Trump tuyên bố sẽ thực hiện sau khi quốc hội chỉ cung cấp 1,38 tỷ USD cho việc xây dựng các rào cản ở biên giới. Ông Trump đã ký phê duyệt kế hoạch ngân sách này để tránh việc chính phủ đóng cửa một lần nữa.

Tổng thống sử dụng quyền lực của mình để tìm kiếm kinh phí cho bức tường từ 3 nguồn khác: 600 triệu USD từ quỹ tịch thu tài sản của Bộ Tài chính cho các ưu tiên thực thi pháp luật; khoảng 2,5 tỷ USD từ một tài khoản chống ma túy của quân đội, phần lớn trong số này sẽ được rút ra từ những chương trình quân sự khác mà Lầu Năm Góc phần lớn chưa xác định được; và 3,6 tỷ USD trong các quỹ xây dựng quân sự mà tổng thống tuyên bố ông có thể sử dụng bằng cách viện dẫn một đạo luật về quyền hạn khẩn cấp.

Kể từ khi Đạo luật Khẩn cấp Quốc gia được thiết kế vào năm 1976, các tổng thống Mỹ đã viện dẫn đạo luật này gần 60 lần để sử dụng quyền hạn khẩn cấp. Tuy nhiên chưa có ai sử dụng để đi vòng qua quốc hội sau khi bị từ chối tài trợ cho một chính sách cụ thể.