Công dân người Việt Nam chưa hết bàng hoàng sau vụ nổ hơn 2.700 tấn ammonium nitrate xé toạc thủ đô Beirut của Lebanon.
Vụ nổ tại thủ đô Beirut của Lebanon hôm 4/8 khiến hơn 100 người thiệt mạng và khoảng 4.000 người bị thương. Một công dân Việt Nam gặp nạn trong vụ nổ là chị Đặng Huyền Nga, quê Thái Nguyên. Cho tới nay, chị Nga vẫn chưa hết bàng hoàng sau vụ việc.
“Tôi vào viện từ hôm qua (4/8) nhưng tới giờ vẫn chưa được bó bột hay làm gì cả. Tôi bị thương nhiều chỗ nên đau lắm. Bác sỹ chụp bảo gẫy tay, gẫy làm 3 đoạn. Tôi cũng bị nhiều vết thương ở đầu và vai”, chị Nga cho hay.
Hiện Đại sứ quán Việt Nam tại Ai Cập kiêm nhiệm Lebanon đang phối hợp với cơ quan chức năng tại Beirut để cập nhật tình hình sau vụ nổ và triển khai kịp thời công tác bảo hộ công dân của Việt Nam.
 |
| Thủ đô Beirut của Lebanon bị tàn phá nặng nề sau vụ nổ hôm 4/8. Ảnh: AP. |
“Chúng tôi tiếp tục làm việc với cơ quan Bộ Ngoại giao Lebanon để nắm rõ xem còn công dân Việt Nam nào bị ảnh hưởng trong vụ nổ này không, đồng thời sẽ rà soát lại qua các đầu mối cộng đồng người Việt Nam tại Lebanon. Cơ quan lãnh sự danh dự Việt Nam tại Lebanon sẽ phải phối hợp với các cơ quan chức năng, chính quyền tại Beirut xem tình hình công dân Việt Nam tại đây.
Nếu có trường hợp đặc biệt chúng tôi sẽ can thiệp với cơ quan chức năng và chỉ đạo cơ quan lãnh sự danh dự có các biện pháp bảo hộ công dân kịp thời và cấp bách. Nếu có trường hợp nào có thể khó khăn hoặc nặng hơn chúng tôi sẽ xin phép để cử đoàn sang Lebanon để hỗ trợ công dân”, Đại sứ Việt Nam tại Ai Cập kiêm nhiệm Lebanon Trần Thành Công cho biết.
Trước đó, theo xác nhận của giới chức Lebanon, khoảng 2.700 tấn ammonium nitrate đã phát nổ bên trong cảng Beirut hôm 4/8 gây ra vụ nổ làm rung chuyển thủ đô Beirut.
Vụ nổ phá hủy mọi thứ ở bán kính 1 km và thiệt hại bao trùm bán kính 15km.
Khu vực phía Đông của cảng Beirut bị phá hủy hoàn toàn trong khi hiện trường vụ nổ giờ là một đống đổ nát và hoang tàn. Các bệnh viện ở Beirut rơi vào tình trạng quá tải khi vừa phải điều trị cho các bệnh nhân Covid-19 vừa tiếp nhận người bị thương.
Các nhân viên cứu hộ của Lebanon đang phải đào bới đống đổ nát để tìm kiếm những người sống sót khi mà Hội Chữ thập đỏ Lebanon cảnh báo số người chết sẽ còn tăng cao.
Thống đốc Beirut Marwan Abboud ước tính thiệt hại từ vụ nổ rơi vào khoảng 3-5 tỷ USD, đồng thời xác nhận về cái chết của 10 nhân viên cứu hộ sau thảm kịch.
Thống đốc Beirut: Vụ nổ tàn phá hơn nửa thành phố
Cư dân Beirut thức dậy hôm 5/8 giữa cảnh tượng tan hoang như thời chiến sau vụ nổ lớn tại cảng khiến ít nhất 100 người thiệt mạng, nhà cửa kho bãi đổ sập và đường phố đầy mảnh vỡ.
 |
| Cảng biển ở Beirut, thủ đô Lebanon, biến thành bình địa do vụ nổ xảy ra hôm 4/8. Đây là vụ nổ lớn nhất từng được ghi nhận tại thành phố này, theo AP. Thống đốc Beirut Marwan Aboud hôm 5/8 cho biết phạm vi thiệt hại bởi vụ nổ rộng đến hơn một nửa thành phố, với con số thiệt hại ước tính là 3 đến 5 tỷ USD, AFP cho hay. Ngoài ra, khoảng 250.000 đến 300.000 người ước tính rơi vào tình cảnh vô gia cư vì vụ nổ, theo ông Aboud. |
 |
| Nguyên nhân gây nổ chưa được làm rõ. Giới chức Lebanon nói vụ nổ xuất phát từ nhà kho chứa 2.700 tấn ammonium nitrate, nguyên liệu làm phân bón, bị tịch thu từ một con tàu hàng vào năm 2014. |
 |
| Đến sáng 5/8, khói vẫn bốc lên từ hiện trường bên bờ Địa Trung Hải, nơi các silo lúa mì bị biến thành đống đổ nát. Cảnh tượng gợi nhắc ký ức về cuộc nội chiến vốn kết thúc chưa bao lâu tại nước này (1975-1990). |
 |
| Một quan chức Hội Chữ Thập Đỏ Lebanon nói ít nhất 100 người đã thiệt mạng và hơn 4.000 người bị thương, nhưng con số thương có thể tiếp tục tăng. |
 |
| “L’Apocalypse” (Tận thế) là dòng chữ in trên trang nhất tờ báo tiếng Pháp L’Orient Le Jour của Lebanon. Một tờ báo khác, al-Akhbar, đăng tấm hình cảng biển bị tàn phá với mô tả “The Great Collapse” (nghĩa đen: vụ sụp đổ lớn). |
 |
| Lebanon đã đứng bên bờ vực trong những tháng qua vì khủng hoảng kinh tế dẫn đến các cuộc biểu tình lớn. Các bệnh viện tại đất nước cũng đang chật vật ứng phó với số ca nhiễm virus corona gia tăng. |
 |
| Một nhà hàng gần hiện trường vụ nổ bị hư hại. “Đó thực sự là một bộ phim kinh dị. Tôi chưa từng thấy điều gì như thế từ những ngày nội chiến”, Marwan Ramadan, sống cách cảng 500 mét, nói về vụ nổ. |
 |
| Một trạm xăng gần hiện trường bị hư hại. Theo phân tích của chuyên gia, vụ nổ có sức công phá ngang 240 tấn thuốc nổ TNT. |
 |
| Vụ nổ đã phá hủy hàng loạt tòa nhà chung cư, có thể khiến một lượng lớn người không có chỗ ở lúc này. |
 |
| Vụ nổ cũng làm dấy lên quan ngại về việc làm thế nào Lebanon có thể tiếp tục nhập khẩu gần như mọi hàng hóa thiết yếu của họ khi cảng biển chính đã bị tàn phá. |
 |
| Vấn đề an ninh lương thực cũng được đặt ra, khi 85% lượng ngũ cốc của Lebanon được lưu trữ tại cảng biển này. |
 |
| Theo Bộ trưởng Kinh tế Thương mại Raoul Nehme, toàn bộ số lúa mì tại đây đã bị “ô nhiễm” và không thể sử dụng. Dù vậy, ông khẳng định đất nước vẫn đáp ứng được nhu cầu lúa mì trước mắt. |
 |
| Lebanon đang phải trải qua một cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ. Theo thống kê chính thức, gần một nửa dân số đất nước này sống dưới ngưỡng nghèo và 35% người dân không có việc làm. |
 |
| Vào tháng 3, lần đầu tiên trong lịch sử, Lebanon tuyên bố họ không thể trả được nợ. Nợ quốc gia của nước này là 92 tỷ USD – gần 170% GDP – một trong những tỷ lệ nợ cao nhất thế giới. |
Ammonium nitrate – hóa chất gây ra thảm họa kinh hoàng ở Lebanon
Giới chức Beirut nói hàng nghìn tấn ammonium nitrate, chất hóa học dạng tinh thể không mùi thường dùng làm phân bón, đã gây nên vụ nổ biến thủ đô Lebanon thành bãi chiến trường.
Ammonium nitrate (NH4NO3) là một loại tiền chất phổ biến trong các ngành công nghiệp, thường dùng trong sản xuất phân bón (phân đạm nitrat) và hợp chất dễ nổ như amatol (hỗn hợp với chất nổ TNT). Chất hóa học này còn liên quan đến nhiều vụ nổ công nghiệp vài thập kỷ qua.
Nổi bật trong số đó có thể kể đến vụ nổ nhà máy phân bón ở Texas (Mỹ) năm 2013, khiến 15 người thiệt mạng. Hay vụ nổ nhà máy hóa chất ở Toulouse (Pháp) vào năm 2001 cướp đi sinh mạng của 31 người.
 |
| Vụ nổ làm rung chuyển thủ đô Lebanon chiều 4/8. Ảnh: Reuters. |
Khi ammonium nitrate kết hợp với nhiên liệu, nó trở thành một chất nổ với sức công phá lớn. Hợp chất này thường được dùng trong ngành xây dựng, nhưng cũng bị các nhóm vũ trang cực đoan như Taliban sử dụng cho thiết bị nổ tự chế, theo AFP.
Thủ tướng Lebanon Hassan Diab nói nhà kho phát nổ ngày 4/8 chứa đến 2.750 tấn của chất hóa học này. Số hóa chất có thể đã được cất trữ ở kho cảng Beirut từ năm 2014.
Cựu điệp viên Aimen Dean, người Saudi Arabia, chia sẻ trên Twitter rằng với những kinh nghiệm của ông về ammonium nitrate, nhà kho cất 2.750 tấn chất hóa học nói trên ở cảng Beirut là “bom nổ chậm khổng lồ”.
Đặt trong so sánh tương quan, vụ đánh bom khủng bố ở Oklahoma City (Mỹ) vào năm 1995 chỉ sử dụng 2 tấn ammonium nitrate. Sức công phá của quả bom đủ để phá hủy một tòa nhà và làm hư hại nghiêm trọng 286 kiến trúc khác xung quanh, theo biên tập viên Ayman Mohyeldin của MSNBC.
Jimmie Oxley, giáo sư hóa học tại Đại học Rhode Island, cho biết trong điều kiện cất trữ thông thường và không có nhiệt độ cao thì ammonium nitrate khó phát hỏa. Dựa vào hình ảnh vụ nổ ở Beirut, bà Oxley lưu ý đám cháy có cả khói đen và khói đỏ.
 |
| Hình ảnh vụ nổ thứ 2 tại kho cảng thành phố Beirut cho thấy dấu hiệu “phản ứng không hoàn chỉnh” của ammonium nitrate. Ảnh: Twitter. |
“Đó là phản ứng không hoàn chỉnh”, bà lưu ý. “Tôi phỏng đoán đã có một vụ nổ nhỏ rồi kích hoạt phản ứng của ammonium nitrate. Vụ nổ nhỏ đó là tai nạn hay cố ý, tôi vẫn chưa biết được”.
Ammonium nitrate là chất oxy hóa. Nó khiến phản ứng nổ xảy ra mạnh hơn và làm những chất hóa học khác dễ cháy hơn. Tuy nhiên, bản thân chất hóa học này không dễ nổ. Chính vì vậy, việc cất trữ ammonium nitrate luôn được quản lý chặt chẽ, cụ thể là để xa nhiên liệu hoặc nguồn nhiệt. Nhiều thành viên Liên minh Châu Âu (EU) còn yêu cầu thêm calcium carbonate (CaCO3) để tạo thành calcium ammonium nitrate (vôi nitro) để đảm bảo an toàn và giảm rủi ro cháy nổ.
Mỹ cũng siết chặt quy định này sau vụ khủng bố năm 1995. Tiêu chuẩn Chống khủng bố Cơ sở Hóa học yêu cầu những nơi cất trữ hơn 900 kg ammonium nitrate phải được thanh tra định kỳ.
Vì giá rẻ và dễ kiếm trên thị trường, phân nitrat trở thành nguyên liệu để các nhóm cực đoan chế tạo bom. Nhóm vũ trang ly khai Quân đội Cộng hòa Ireland (IRA) từng dùng loại bom này cho các vụ khủng bố ở Anh vào năm 1992, 1993 và 1996 khiến nhiều người thiệt mạng cùng hàng trăm người bị thương.
Dù chất hóa học có rủi ro cao, những ứng dụng quan trọng trong nông nghiệp và xây dựng khiến nó trở thành một phần không thể thiếu đối với phát triển. Chất nổ ANFO, điều chế từ ammonium nitrate, chiếm gần 80% chất nổ công nghiệp được sử dụng tại Mỹ, đặc biệt trong khai thác mỏ và xây dựng, theo Sky News.
“Chúng ta sẽ không có thế giới hiện đại nếu không nhờ có chất nổ. Chúng ta sẽ không đảm bảo được thức ăn cho mọi người nếu không có phân nitrat. Chúng ta cần ammonium nitrate, nhưng cũng cần phải để ý kỹ lưỡng cách sử dụng nó”, Oxley nhận định.