Reuters, AFP cùng đăng tải tin này khi dẫn những nguồn tin thân cận tại Việt Nam như Mạng Lưới Blogger Việt Nam nói Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh cùng đi với hai con và thân mẫu là bà Nguyễn Thị Tuyết Lan.
Trang Mạng Lưới Blogger Việt Nam viết: “Trưa Thứ Tư, 17 Tháng Mười, 2018, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh và gia đình đã đáp chuyến máy bay EVA 398 rời Hà Nội, quá cảnh tại Taipei và sẽ đến Houston trên chuyến bay EVA 52 vào lúc 11 khuya cùng ngày.”
“Sau 2 năm 7 ngày, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh gặp lại hai con trên máy bay,” trang này cho hay.
Một nguồn tin trong giới hoạt động thân cận với bà Lan đề nghị ẩn danh, nói với nhật báo Người Việt rằng lẽ ra bà Quỳnh đã được phóng thích đi Mỹ từ một tháng trước, nhưng giờ chót “gặp một vài trục trặc từ phía Việt Nam.”
Nguồn tin cũng cho hay, gia đình bà Quỳnh được giới chức Việt Nam yêu cầu “kín tiếng để việc ra đi suôn sẻ” nên sẽ không có bất kỳ phát ngôn về việc này.
Do vậy, hình ảnh về việc bà Quỳnh và người nhà lên máy bay “chỉ được công bố vào lúc thích hợp,” nguồn tin cho hay.
Việc bà Quỳnh lên đường đi Mỹ diễn ra trong bối cảnh Bộ Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ James Mattis đang trong chuyến thăm Việt Nam.
Facebook của giới hoạt động, trong đó có Nguyễn Lai, Nguyễn Thiện Nhân, Võ Hồng Ly… đồng loạt đăng lời chúc mừng Mẹ Nấm “đến bến bờ tự do.”
Sau chuyến thăm gần nhất hồi cuối Tháng Chín, 2018, bà Lan cho biết Mẹ Nấm “gầy ốm, tóc bị rụng, da bị sạm đi và chưa hoàn toàn bình phục sau đợt tuyệt thực.”
Hồi Tháng Bảy, bà Quỳnh ngừng tuyệt thực sau 16 ngày để phản đối trại giam không giải quyết việc “bị các phạm nhân khác liên tục đe dọa tinh thần và tính mạng.”
Bà Quỳnh bị tuyên phạt 10 năm tù trong phiên tòa hôm 29 Tháng Sáu, 2017, với cáo buộc “Tuyên truyền chống nhà nước” theo Điều 88 Bộ Luật Hình Sự CSVN.
Thời điểm đó, báo VietNamNet dẫn cáo trạng viết: “Từ năm 2012 đến Tháng Mười, 2016 (lúc bị bắt), Nguyễn Ngọc Như Quỳnh sử dụng Facebook cá nhân soạn thảo, đăng tải, chia sẻ nhiều bài viết có nội dung sai sự thật, không có căn cứ, xuyên tạc, đả kích, nói xấu đường lối, chính sách của đảng, pháp luật. Quỳnh xuyên tạc lịch sử cách mạng Việt Nam, chia rẽ khối đoàn kết dân tộc; đưa ra cái nhìn bi quan một chiều, gây hoang mang lo lắng, làm ảnh hưởng đến lòng tin của quần chúng nhân dân đối với sự lãnh đạo đất nước của đảng, sự điều hành, quản lý xã hội của nhà nước; tuyên truyền, kích động chống lại nhà nước, gây phương hại đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.”
Trái ngược với thông tin trên báo Việt Nam, bà Quỳnh là nhân vật hoạt động nổi bật, luôn được các tổ chức nhân quyền quốc tế của Mỹ và Châu Âu xếp vào đầu danh sách kêu gọi nhà cầm quyền CSVN “phải trả tự do ngay lập tức.”
Trước khi bị bắt, bà Quỳnh được ghi nhận có nhiều bài viết cũng như hoạt động lên tiếng cho quyền con người, các vấn đề chính trị, môi trường tại Việt Nam.
Gần đây, “Mẹ Vắng Nhà,” cuốn phim tài liệu về bà Quỳnh tuy bị cấm chiếu ở Việt Nam nhưng được ông Trịnh Hội và tổ chức VOICE (Sáng kiến vì lương tâm người Việt hải ngoại) đưa đi trình chiếu khắp thế giới.
CSVN làm khó trước khi phóng thích Mẹ Nấm
Trang Mạng Lưới Blogger Việt Nam cho hay, ngày 7 Tháng Bảy, 2018, Mẹ Nấm bắt đầu cuộc tuyệt thực trong tù trong lúc các thành viên bên ngoài đẩy mạnh cuộc tranh đấu. Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, các tòa đại sứ nước ngoài tại Việt Nam, các Ủy Ban Nhân Quyền của Liên Hiệp Quốc và các tổ chức quốc tế được thông báo và cập nhật sát sao về tình hình tuyệt thực của Mẹ Nấm. Áp lực đòi hỏi vào tù thăm gặp Mẹ Nấm tới tấp gửi đến nhà cầm quyền CSVN từ mọi phía.
Ngày 23 Tháng Bảy, nhà cầm quyền CSVN cuối cùng phải chấp nhận đề nghị và để nhân viên tòa đại sứ Hoa Kỳ tại Hà Nội vào thăm Mẹ Nấm tại trại giam số 5, Thanh Hóa.
Nhân viên của tòa đại sứ và Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ thông báo rằng, nhà cầm quyền CSVN đã đồng ý trả tự do cho blogger Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh và cũng đồng ý để cả nhà sang định cư tại Mỹ. Tuy nhiên, phía nhà cầm quyền không cho biết ngày nào Nguyễn Ngọc Như Quỳnh ra khỏi nhà tù.
“Ngày 23 Tháng Tám, 2018 bà Tuyết Lan cùng hai cháu Nấm và Gấu đi Sài Gòn để làm thủ tục visa nhập cảnh Hoa Kỳ,” Mạng Lưới Blogger Việt Nam cho hay.
“Ngày 28 Tháng Tám, gia đình nhận được visa để nhập cảnh Hoa Kỳ và visa sẽ hết hạn vào ngày 26 Tháng Chín. Tuy nhiên, đến ngày 20 Tháng Chín, nhân viên của Bộ Ngoại Giao Việt Nam nêu lý cớ là do thiếu nhân sự vì những người phụ trách hồ sơ của Mẹ Nấm phải đi sang Úc tham dự hội nghị cho nên vẫn chưa có thể xác định ngày trả tự do cho Mẹ Nấm,” Mạng Lưới Blogger Việt Nam cho biết.
Do đó ngày 20 Tháng Chín, gia đình của Mẹ Nấm phải đi gia hạn visa lần 2 và ngày hết hạn sẽ là 19 Tháng Mười. Sau đó, Hoa Kỳ thông báo cho Việt Nam là ngày trả tự do cho Mẹ Nấm trễ nhất là ngày 26 Tháng Chín.
Vào lúc 4 giờ 2 phút chiều 28 Tháng Chín, nhà cầm quyền CSVN thông báo sẽ thả Mẹ Nấm vào ngày 3 Tháng Mười, và dự kiến ngày rời Việt Nam sẽ là ngày 3 hoặc 4 Tháng Mười và đây là “sự đồng ý sau cùng đã được phê chuẩn.”
Tuy nhiên, chỉ 1 giờ sau, lúc 5 giờ 4 phút, Bộ Ngoại Giao Việt Nam lại cho biết là có vấn đề trong đối thoại nội bộ và họ không thể xác định ngày nào sẽ trả tự do cho Mẹ Nấm.
Đến 5 giờ 59 phút chiều 11 Tháng Mười, Mạng Lưới Blogger Việt Nam nhận được tin từ Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cho biết chính thức Mẹ Nấm sẽ được trả tự do vào ngày 17 Tháng Mười, tức chỉ hai ngày trước khi visa lần thứ hai của gia đình hết hạn.
Lúc 6 giờ 30 phút sáng 17 Tháng Mười, hai xe mang biển số 80 của Bộ Công An và một xe 16 chỗ ngồi của trại giam đã chở Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh rời trại giam để tống xuất Mẹ Nấm ra khỏi Việt Nam.
“Vì vé chuyến bay sẽ cất cánh lúc 12 giờ trưa nên xe công an cố ý dừng lại ở trạm Cầu Giẽ Ninh Bình, nghỉ 40 phút để khi đến sân bay Nội Bài là gần sát giờ bay. Công an đã hộ tống Mẹ Nấm vào cổng sau dành riêng cho nhân viên. Tại đây công an chỉ cho phép Mẹ Nấm gặp nhân viên Đại Sứ Quán Hoa Kỳ trong vòng 5 phút. Sau đó Mẹ Nấm đã lên máy bay cùng nhân viên của sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội,” Mạng Lưới Blogger Việt Nam tường thuật.
Giải thưởng dành cho Mẹ Nấm
Bà Nguyễn Ngọc Như Quỳnh là thành viên điều hành của nhóm “Mạng Lưới Blogger Việt Nam,” thành viên của các tổ chức “Người Việt Yêu Nước” và “Tuyên Bố Công Dân Tự Do.”
Bà tích cực tham gia bày tỏ chống đối công ty gang thép Formosa xả chất thải độc hại làm chết một vùng biển rộng lớn suốt bốn tỉnh miền Trung. Bà cũng từng soạn tổng kết một tài liệu tố cáo công an CSVN đã tra tấn nhục hình bức cung chết hàng chục người mỗi năm.
Bà bị bắt ngày 10 Tháng Mười, 2016, rồi bị kết án 10 năm tù qua phiên xử phúc thẩm cuối Tháng Mười Một, 2017, có luật sư phát biểu bản án CSVN áp đặt cho bà là một thứ bản án “nặng hơn án giết người” của người khác.
Năm 2010, bà Nguyễn Ngọc Như Quỳnh được Tổ Chức Theo Dõi Nhân Quyền (HRW) trao giải Hellman Hammett vì những hoạt động bảo vệ quyền tự do ngôn luận.
Năm 2015, Tổ Chức Bảo Vệ Quyền Dân Sự trao cho bà Giải Thưởng Của Năm.
Bà cũng được Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ trao tặng giải “Những Người Phụ Nữ Quốc Tế Can Đảm” trên thế giới vào Tháng Ba, 2017, khi đang ở trong tù.
Tháng Sáu, 2018, blogger Mẹ Nấm đoạt giải Tự Do Báo Chí Quốc Tế của Ủy Ban Bảo Vệ Ký Giả và được đề cử giải Nobel Hòa Bình.
Nguyễn Ngọc Như Quỳnh là trường hợp bất đồng chính kiến được trả tự do thứ hai trong năm nay.
Trước đó, hồi đầu Tháng Sáu, Luật Sư Nguyễn Văn Đài cùng cộng sự Lê Thu Hà được đưa từ nhà tù ra thẳng máy bay sang Đức. (T.K., TS)