Kevin Rodriguez, trong chiếc quần jean bó và áo Nike trắng xám cạp cao, năm nay 19 tuổi và là một ca sĩ triển vọng, chưa từng nghe đến nhóm “mạnh thường quân” đầy quyền lực với tên gọi Democracy Alliance (tạm dịch: Liên minh Dân chủ).

Nhưng cậu lại là một phần trong kế hoạch bí mật của câu lạc bộ tỷ phú này trong việc giúp đảng Dân chủ giành được “Vành đai Mặt trời” trong cuộc bầu cử giữa kỳ sắp tới.

“Vành đai Mặt trời” là cụm từ dùng để chỉ các bang miền Đông Nam và Tây Nam nước Mỹ ngập nắng, mùa đông ít lạnh và cơ hội kinh tế dồi dào, trái với “Vành đai Gỉ sắt” ở vùng Tây Bắc và Trung Tây, nơi tập trung công nghiệp và có kinh tế đi xuống từ thập niên 1980.

Một nhóm nhỏ các “mạnh thường quân”, với thành viên bao gồm nhà đầu tư, tỷ phú George Soros hay Giám đốc quỹ Tom Steyer, đang âm thầm tài trợ một số tiền lớn cho các nhóm hoạt động địa phương. Trong số người nhận quỹ có tổ chức Living United for Change tại Arizona (LUCHA), nơi ca sĩ 19 tuổi Rodriguez đang làm việc.

Các nhà tài phiệt hy vọng rằng những khoản đầu tư vào những tổ chức địa phương ở những bang còn cơ hội sẽ mang lại kết quả tốt đẹp hơn là dồn tiền vào lượng cử tri trẻ và thiểu số tại những nơi đảng Dân chủ vốn khó có cơ hội.

Các cuộc vận động tranh cử trên khắp nước Mỹ cho cuộc bầu cử giữa kỳ đang bước vào những ngày cuối cùng. Ảnh: Reuters.

Politico nhận định đây là một chiến lược mới của Liên minh Dân chủ, “hội kín” vốn ưa chuộng chiến lược đổ tiền vào các viện chính sách thân thiết với Washington D.C. để cổ vũ cho các ý tưởng tự do.

Chiến lược cũng cho chúng ta cái nhìn mới về cách mà những nhà tài phiệt đang ưu tiên đối đầu với Tổng thống Donald Trump vào năm 2020: Thuyết phục cử tri trẻ ở các bang phân hóa tại miền Nam thay vì “chiến đấu” với các cử tri da trắng, lớn tuổi ở “Vành đai Gỉ sắt”. Nếu chiến lược này tỏ ra hiệu quả trong cuộc bầu cử tuần tới, Liên minh Dân chủ sẽ mở rộng nó ra trong cuộc bầu cử tổng thống 2 năm đến.

Cuộc truy tìm những cử tri “lười biếng”

Rodriguez là người được trả tiền để đi vận động cho LUCHA, tổ chức hoạt động về nhập cư, vận động cho những vấn đề như công lý cho tội phạm và thúc đẩy những cử tri “lười biếng” đi bầu.

LUCHA là nhóm tổ chức phúc lợi xã hội, không phải công khai danh tính người ủng hộ.

Vào một buổi sáng chủ nhật, khi phần lớn mọi người đang ngủ hoặc đã ở nhà thờ, Rodriguez sải bước dài qua những căn nhà vữa nâu ở một khu dân cư tại phía nam thành phố Phoenix, bang Arizona. Cậu gõ vào những cánh cửa trong 45 phút đầu, cho đến khi gặp được mục tiêu đầu tiên: một cử tri đã yêu cầu được bỏ phiếu qua thư.

Nicholas Romero, 18 tuổi, với mặt nạ than đang làm má và mũi cậu bóng lên. Cậu định bỏ phiếu và đã yêu cầu phiếu gửi qua đường bưu điện. Nhưng 3 ngày trước ngày bầu cử chính thức, Romero vẫn chưa điền xong phiếu.

“Tôi ở đây để giúp bạn. Chỉ tốn vài phút thôi”, Rodriguez nói với Romero. “Nếu bạn chịu, chúng ta có thể bầu ngay bây giờ”.

Hai người ngồi bên một chiếc bàn kính đặt ngoài trời, Rodriguez giới thiệu cho Romero một loạt các ứng viên thiên tả cũng như những gì LUCHA ủng hộ: Ứng viên đảng Dân chủ Kyrsten Sinema, người sẽ ứng cử vào Thượng viện, và David Garcia, ứng viên chức thống đốc, và cả các sáng kiến về năng lượng sạch. Romero cẩn thận nối các đường trong lá phiếu của mình. Rodriguez chụp một tấm ảnh tự sướng đầy hân hoan của 2 người, rồi đi cùng Romero xuống thùng thư, đảm bảo rằng lá phiếu đã được gửi đi.

Trước đây, LUCHA đến các siêu thị và trạm xăng ở những khu vực đông dân thuộc cộng đồng thiểu số tại Phoenix, giúp họ đăng ký đi bầu. Sau đó, họ chuyển sang chiến lược cử người gõ cửa từng nhà để tìm ra những cử tri Dân chủ tiềm năng.

Một người vận động tranh cử cho đảng Dân chủ gõ cửa nhà để tìm cử tri tiềm năng trước cuộc bầu cử năm 2016. Ảnh: Reuters.

Politico gọi lá phiếu của Romero là một cuộc “đảo chính” nho nhỏ cho đảng Dân chủ. Tại bang Arizona, cũng như phần còn lại của nước Mỹ, người trẻ và cử tri Latin thường ít đi bầu hơn người trưởng thành, da trắng. Một báo cáo về cuộc bầu cử 2016 cho thấy thế hệ thanh niên chỉ chiếm 19% trong số người đi bầu tại Arizona trong khi thế hệ “baby boomers”, những người sinh ra giữa thế kỷ 20, chiếm 37% trong khi dân số trẻ đông hơn.

Trung tâm Nghiên cứu Pew ước tính cử tri người Latin chiếm 22% số cử tri có quyền đi bầu tại Arizona trong năm 2016, nhưng thăm dò sau bỏ phiếu cho thấy chỉ có 15% người bỏ phiếu là người Latin.

Liên minh Dân chủ cho rằng vấn đề nằm ở việc các chiến dịch và các ứng viên chỉ xuất hiện một mùa rồi đi. Họ chuyển qua việc xây dựng các tổ chức cơ sở ở địa phương trong vài năm, trang bị cho họ khả năng lôi kéo các cử tri “khó tìm” ra bỏ phiếu.

“Chúng tôi không tin vào những nỗ lực không thật sự dựa trên cộng đồng. Chúng tôi không hứng thú với việc xây dựng một chiến dịch bề mặt”, Politico dẫn lời phó chủ tịch điều hành Liên minh Dân chủ Kim Anderson. “Chúng tôi muốn trao quyền cho người dân: những thành viên cộng đồng nêu lên vấn đề thật sự quan trọng với họ”.

Nhiều năm xao nhãng không thể sửa qua đêm?

Trong hai năm qua, những người Dân chủ đã tranh cãi cách ứng phó với chiến thắng năm 2016 của Tổng thống Trump. Liên minh Dân chủ và các “mạnh thường quân” trong đó chịu chỉ trích từ những người trong đảng vì đã giúp xây dựng những tổ chức cổ súy cho sự tập trung vào phụ nữ và nhóm thiểu số.

Một nhà chiến lược của đảng Dân chủ khi đó đã mô tả Liên minh Dân chủ là “một câu lạc bộ xã giao dành cho một nhóm nhà tài trợ da trắng giàu có và các quan chức công đoàn đến uống rượu đỏ, còn đảng Dân chủ thì cháy quanh họ”.

Một số người Dân chủ ôn hòa và nhà quan sát chính trị nói rằng đảng này đã quá tốn công sức cho việc chinh phục các bang “cực đỏ”, thay vì bảo vệ các bang xanh truyền thống như Pennsylvania, Wisconsin và Michigan, nơi kết quả cho thấy họ đã mất phiếu.

“‘Đa số mới của dân Mỹ’ là một phần trong chiến lược mà đảng Dân chủ phải tập trung vào, nhưng chỉ có thể thành công ở một số bang và khu vực nhất định”, Lanae Erickson, Phó chủ tịch viện chính sách Third Way, nhận định. “Và ngay cả ở (các bang) đó, bạn cũng cần phải thuyết phục những người nằm ngoài nhóm đó”.

Ông Anderson nói rằng Liên minh Dân chủ cũng muốn giành lại “Vành đai Gỉ sắt”, dù những nỗ lực hiện nhằm vào miền Nam.

“Mạnh thường quân” từ Liên minh Dân chủ phải hứa phải quyên góp ý nhất 300.000 USD/năm cho một nhóm các tổ chức được chấp thuận trong câu lạc bộ. Các quan chức của câu lạc bộ này nói rằng họ không biết tổng số tiền được quyên trước khi kỳ bầu cử kết thúc.

Các “mạnh thường quân” của nhóm cũng thường giấu mình trong bóng tối và không nhiều người biết về họ. Cho đến vài năm gần đây, họ chủ yếu dùng tiền để chống lại các ý tưởng bảo thủ, vốn được cổ súy bởi các nhóm vận động như The Heritage Foundation (Quỹ Di sản) và the American Legislative Exchange Council (Hội đồng Trao đổi Lập pháp Mỹ).

Tỷ phú, nhà hoạt động môi trường Tom Steyer nằm trong số những thành viên công khai của Liên minh Dân chủ. Ảnh: Reuters.

“Chúng tôi những người cấp tiến tiếp tục thiên vị những nhà tài trợ ở bờ biển, những người chủ yếu đầu tư vào Washington D.C.”, Raj Goyle, ủy viên hội đồng lập pháp bang Kansas và từng có liên hệ với Liên minh Dân chủ. “Vì thế, thật thú vị được nhìn thấy những nỗ lực thật sự nhằm vào các bang và những đồng tiền thật sự đang chảy đến, những sức mạnh mới được xây lên. hưng nhiều thập niên bỏ bê không thể được sửa chữa chỉ qua một đêm như thế, dù đêm bầu cử tới có thể là một đêm chiến thắng”.

Cuộc chạy đua thay thế Thượng nghị sĩ Jeff Flake, người sẽ nghỉ hưu, có tầm quan trọng sống còn với hai đảng trong việc giành lấy Thượng viện, nơi đảng Cộng hòa chỉ chiếm được đa số bằng 1 ghế. Sinema, người hiện là hạ nghị sĩ, đang ở thế cân bằng với hạ nghị sĩ Martha McSally. Kết quả bỏ phiếu sớm cho thấy cử tri đang ưu ái bà Sally hơn.

“Số liệu cho thấy làn sóng đó sẽ không đến”, theo Chuck Coughlin, một nhà tư vấn cho đảng Cộng hòa tại bang Arizona.

Trong khi đó, Phó giám đốc điều hành LUCHA Alejandra Gomez nói rằng chỉ riêng việc lôi kéo thêm cử tri đi bầu đã là chiến thắng.

Tại cùng khu dân cư nơi Rodriguez đã ngồi với Romero để điền phiếu bầu, hai nhân viên vận động cũng của LUCHA, Astrid Pizarro, 22 tuổi, và Felix Medina, 18 tuổi, đang giúp Jaime Zamarron Rosas, 43 tuổi, đăng ký để đi bầu. Đã quá trễ để Rosas đăng ký kịp cho ngày 6/11 tới, ông nói ông muốn đăng ký nhưng “quá bận”.

Medina ngồi trong phòng khách nhà ông Rosas, nói tiếng Tây Ban Nha và hướng dẫn cho ông các ô trong mẫu lá phiếu.

“Tôi có phải đánh vào chỗ nào không?”, ông Rosas hỏi. “‘El Donald’ ở đảng nào?”.

“Cộng hòa”, Medina nói. “Nếu ông ủng hộ người nhập cư và giáo dục, hãy chọn Dân chủ. Nếu ông ủng hộ Donald Trump, hãy chọn Cộng hòa”.

“Bất cứ đảng nào chống lại Trump”, Rosas đáp.

Ông đánh vào một ô.