Bộ Trưởng Tư Pháp Brian Frosh (bên trái) của Maryland và Bộ Trưởng Tư Pháp Karl Racine của District of Columbia đang thông báo vụ kiện Tổng Thống Donald Trump ngày thứ Hai tại Hoa Thịnh Đốn. Mark Wilson/Getty Images)

Kinh doanh và chức quyền không thể kết hợp với nhau, vì như thế dễ tạo ấn tượng có sự tham nhũng. Đây là điều gây nghi ngờ cho Tổng Thống Donald Trump.

Hai bộ trưởng tư pháp của District of Columbia (khu vực thủ đô Hoa Thịnh Đốn) và của tiểu bang Maryland nói rằng họ sẽ kiện Tổng Thống Donald Trump. Họ tố cáo ông vi phạm những điều khoản chống tham nhũng trong hiến pháp, qua việc nhận hàng triệu Mỹ kim qua những thương vụ và phúc lợi từ các chính phủ ngoại quốc, sau khi ông nhậm chức tổng thống.

Đây là vụ kiện đầu tiên thuộc loại này do các cơ quan chính phủ nạp đơn. Vụ kiện tập trung vào việc ông Trump quyết định duy trì quyền sở hữu công ty của ông, khi ông trở thành tổng thống. Hồi tháng Giêng ông Trump nói rằng ông đang chuyển các tài sản kinh doanh của ông vào trong một quỹ ủy thác do các con trai của ông quản trị, để loại trừ những xung đột lợi ích có thể xảy ra.

Thế nhưng vào ngày thứ Hai, Bộ Trưởng Tư Pháp Karl A. Racine của District of Columbia, và Bộ Trưởng Tư Pháp Brian E. Frosh của Maryland, nói rằng ông Trump đã nuốt nhiều lời hứa rằng ông sẽ tách riêng những nghĩa vụ của ông và những lợi ích kinh doanh riêng tư. Còn Eric Trump, con trai ông, nói rằng tổng thống sẽ tiếp tục nhận được những bản cập nhật hóa thường xuyên về sức khỏe tài chánh của công ty ông.

Vụ kiện cáo buộc “những vụ vi phạm hiến pháp chưa từng có tiền lệ” của ông Trump. Đơn kiện nói rằng việc ông Trump tiếp tục làm chủ một lãnh địa kinh doanh toàn cầu đã khiến cho tổng thống “dính líu sâu đậm với một loạt tác nhân trong nước và ở ngoại quốc,” và đã làm suy yếu tính cách toàn vẹn của hệ thống chính trị Hoa Kỳ.

“Điều căn bản cho sự trung thành của Tổng Thống, đối với việc trung tín thực hiện lời tuyên thệ nhậm chức của ông, chính là điều mà hiến pháp đòi buộc rằng Tổng Thống phải tách tài chánh riêng tư của ông ra khỏi tài chánh của những quyền lực trong nước và ở ngoại quốc. Trước đây chưa bao giờ có một Tổng Thống hành động với sự khinh thường như vậy đối với điều hiến pháp quy định.”

Vụ kiện này có thể mở ra một mặt trận mới cho ông Trump, giữa lúc ông chèo chống trước những cuộc điều tra, đang được tiến hành bởi cố vấn đặc biệt Robert S. Mueller III và các ủy ban quốc hội, về việc thông đồng có thể xảy ra giữa các phụ tá của ông và chính phủ Nga, trong cuộc vận động tranh cử tổng thống vào năm 2016.

Theo hai ông Racine và Frosh nói, nếu một thẩm phán liên bang cho phép vụ án được xúc tiến, thì một trong những bước đầu tiên sẽ là đòi phải nộp, thông qua tiến trình khám phá, những bản sao hồ sơ khai thuế cá nhân của ông Trump, để đánh giá phạm vi những cuộc giao dịch kinh doanh của ông ở ngoại quốc. Cuộc chiến đó hầu chắc sẽ kết thúc trước Tối Cao Pháp Viện, và các luật sư của ông Trump phải biện hộ về lý do tại sao lợi nhuận sẽ vẫn là riêng tư, theo hai ông Racine và Frosh cho biết.

Ông Frosh nói, “Vụ kiện này cốt yếu là về quyền của các cư dân của Maryland, các cư dân của District of Columbia, và mọi người Mỹ, quyền có được chính phủ lương thiện. Để biết đầy đủ mức độ của những vụ ông Trump vi phạm hiến pháp, “chúng tôi sẽ cần phải xem các hồ sơ tài chánh của ông, những khoản thuế của ông mà ông đã từ chối công bố.”

Bộ trưởng Racine nói rằng ông cảm thấy buộc lòng phải kiện ông Trump, một phần là vì quốc hội do phe Cộng Hòa kiểm soát đã không coi một cách nghiêm túc những xung đột rõ ràng của tổng thống.
Ông nói, “Chúng tôi đang vào đây là để làm vai trò kiểm soát và cân bằng mà dường như quốc hội không muốn trở thành”.

Câu hỏi hiến pháp mà D.C. và Maryland sẽ đưa ra trước tòa án liên bang là liệu việc Trump làm chủ kinh doanh có phải là những vụ vi phạm hay không, vào những phần của hiến pháp được biết là các điều khoản về thù lao ở ngoại quốc và trong nước.

Vụ kiện sẽ được nộp đơn tại Tòa Án Địa Hạt Liên Bang, và sẽ là thách đố pháp lý mới nhất và quan trọng nhất đối với ông Trump về vấn đề thù lao. Đơn kiện trước tiên được nộp trong tháng Giêng, bởi tổ chức Citizens for Responsability and Ethics (Các Công Dân Vì Trách Nhiệm và Đạo Đức) ở Washington, một nhóm theo dõi ở D.C. Trong tháng Ba, một nhà hàng ở D.C. kiện ông Trump, nói rằng khách sạn mới Trump International Hotel ở D.C. được hưởng lợi từ những lợi thế không công bằng, vì mối liên kết chặt chẽ với tổng thống. Và trong tuần qua, một nhóm thành viên đảng Dân Chủ của Quốc hội cho biết họ sẽ sớm nộp đơn kiện. Tuy nhiên, mỗi vụ kiện đều gặp phải những trở ngại pháp lý về tư cách để đứng ra kiện tổng thống.