WESTMINSTER – Chùa Phật Quang ở địa chỉ 17101 A Lane Huntington Beach, CA 92647 là Văn Phòng II Viện Hóa Đạo Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hải Ngoại Tại Hoa Kỳ (GHPGVNTNHN-HK) đã phải bán để trả lại cho bá tánh tiền cho vay mua chùa.
Tại sao phải bán chùa? Trả tiền lại cho bá tánh như thế nào? Tại sao Thượng Tọa Thích Giác Đẳng, Q. Chủ Tịch Văn Phòng II Viện Hóa Đạo GHPGVNTNHN-HK từ chức? Có giải oan cho Thượng Tọa Giác Đẳng được không? Ông Võ Văn Ái có phải là “giáo sư” hay không? Nội tình GHPGVNTNHN- HK hiện nay ra sao?
Đó là nội dung cuộc họp báo vào lúc 2 giờ chiều Chủ Nhật, ngày 13 tháng 12, 2015 tại hội trường Việt Báo trên đường Moran, Westminster do UBCV (Unified Buddhist Church of Vietnam) đứng ra tổ chức.
Trước khi tường trình cuộc họp báo, Viễn Đông xin trình bày một số sự kiện vô cùng rối rắm dẫn đến việc tổ chức họp báo ngày 13/12. Những sự kiện này dựa trên những tài liệu được phát ra trong những cuộc họp báo trước.
Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất là Giáo Hội PG ở trong nước, hiện do Hòa Thượng Thích Quảng Độ lãnh đạo, trụ sở ở tu viện Long Quang, thị xã Hương Trà tỉnh Thừa Thiên Huế. Giáo Hội có hai tổ chức khác, một là Văn Phòng II Viện Hóa Đạo GHPGVNTNHN đặt tại Hoa Kỳ nên có danh xưng là GHPGVNTNHN-HK. Cơ cấu thứ hai là Phòng Thông Tin Phật Giáo Quốc Tế tại Paris do ông Võ Văn Ái nắm giữ. Ông Võ Văn Ái có vợ tây là bà Ỷ Lan.
Đầu tiên GHPGVNTN thiết lập Văn Phòng II Viện Hóa Đạo tại chùa Bát Nhã, Santa Ana của Hòa Thượng Thích Nguyên Trí. Văn Phòng II được sự tham gia của hầu hết chư tôn đức Tăng, Ni miền Nam California và nhiều nơi trên thế giới.
Thình lình Giáo Chỉ số 9 của Đức Tăng Thống từ trong nước được ban hành. Văn Phòng II tại chùa Bát Nhã cùng các chư tôn đức Tăng Ni ngưng hoạt động, không liên lạc với GHPGVNTN cũng như Phòng Thông Tin Báo Chí Quốc Tế của ông Võ Văn Ái nữa mà thành lập ra Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hoa Kỳ và vẫn đang sinh hoạt.
Sau đó, GHPGVNTN trong nước chọn chùa Điều Ngự làm Văn Phòng II Viện Hóa Đạo GHPGVNTNHN-HK và Hòa Thượng Thích Viên Lý làm Chủ Tịch Văn Phòng II. Sau đó, lại một Giáo Chỉ khác từ GHPGVNTN gửi ra khiến chùa Điều Ngự không còn là Văn Phòng II Viện Hóa Đạo và HT Thích Viên Lý không còn là Chủ Tịch Văn Phòng II nữa mà thành lập một tổ chức mới lấy tên là Tăng Đoàn Phật Giáo Việt Nam Hải Ngoại.
GHPGVNTNHN-HK, theo lời kêu gọi của Đức Đệ Ngũ Tăng Thống Thích Quảng Độ, Hòa Thượng Thích Như Đạt (đã quá cố) và Thượng Tọa Thích Giác Đẳng, Quyền Chủ Tịch Văn Phòng II Viện Hóa Đạo, các Phật tử khắp nơi đã hoặc cho vay, hoặc cúng dường số tiền đủ để tạo mãi căn nhà dùng làm chùa Phật Quang. Chùa Phật Quang đã sinh hoạt với một số lần tổ chức các buổi lễ Phật Giáo.
Ngày 15 tháng 8, 2015 một Thông Bạch của GHPGVNTN Viện Hóa Đạo từ Tu Viện Long Quang, Thừa Thiên Huế do Quyền Viện Trưởng Viện Hóa Đạo, Tỳ Kheo Thích Thanh Quang ấn ký được Phòng Thông Tin Phật Giáo Quốc Tế phổ biến, trong đó có đoạn ghi: “Việc sinh hoạt mập mờ của VPII cũng như mập mờ trong việc tạo mãi chùa Phật Quang đã khiến nhiều Phật tử bức xúc. Viện Hóa Đạo nhận được nhiều phàn nàn của Phật tử vì họ là những người đã khâm tuân chỉ thị của Đức Đệ Ngũ Tăng Thống, hăng hái góp công góp của tạo mãi Ngôi Chùa Chung. Vì thế, Viện Hóa Đạo đã ra Thông Tư số 34, ngày 21.7.2015 gửi đến Thượng Tọa Thích Giác Đẳng, yêu cầu Thượng Tọa phải minh bạch hóa những việc sau: Công bố hồ sơ đăng bạ Pháp Lý VPII/VHĐ – Công bố việc đăng ký sở hữu chùa Phật Quang – Công bố rõ ràng tài chánh trong việc vận động mua chùa Phật Quang – Công bố việc cứu trợ Philippine (đã hai năm qua) – Công bố cuộc cứu trợ Nepal gần đây…”
Ngày 4 tháng 8, 2015 Thượng Tọa Giác Đẳng gửi thư từ chức chính thức lên Đức Tăng Thống. Trong thư, Thượng Tọa Giác Đẳng nói: “Con, Tỳ kheo Giác Đẳng, thấy sự bế tắc trong hiện tình Giáo Hội chỉ còn cách từ nhiệm tất cả những chức vụ trong Giáo Hội. Xin Giáo Hội sớm cử người thay thế. Tất cả những sinh hoạt truyền thông của VPII/VHĐ như radio, truyền hình sẽ lập tức chấm dứt cho đến khi có quyết định của vị kế nhiệm. Tất cả sổ sách giấy tờ liên quan tới pháp lý Giáo Hội, chùa Phật Quang và tiền vay nợ tạo mãi cơ sở sẽ do văn phòng luật sư bàn giao. Nếu được Giáo Hội chấp thuận thì xin được tổ chức Đại Học Hè.” Ngày 8.8.2015 Viện Tăng Thống ra Quyết Định có chữ ký và con dấu của Đức Tăng Thống Quảng Độ làm tại Thanh Minh Thiền Viện, chấp nhận đơn xin từ chức của Thượng Tọa Thích Giác Đẳng và thỉnh cử Hòa Thượng Thích Huyền Việt Xử Lý Thường Vụ Văn Phòng II Viện Hóa Đạo để thi hành nhiệm vụ chủ yếu, kiểm tra sổ sách tài chánh, trương mục thuộc Văn Phòng II Viện Hóa Đạo, cũng như giấy tờ, biên nhận tiền cúng dường, tiền cho vay ngắn hạn hay dài hạn của chư tôn đức, đồng bào Phật tử trong việc tạo mãi chùa Phật Quang. Bản quyết định ngoài việc gửi cho các đương sự trong cuộc, còn được gửi cho Chính Phủ Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ.
Ngày 10 tháng 8, 2015 Văn Phòng II Viện Hóa Đạo GHPGVNTN tại Hoa Kỳ họp khẩn và ra Tuyên Bố Chung với 3 Điều. trong đó Điều 1 ghi: “Tuân thủ đường hướng, lập trường của Hội Đồng Lưỡng Viện trong nước, nhưng độc lập về nhân sự tại hải ngoại để tránh những xáo trộn không cần thiết.”. Điều 3: Toàn thể thành viên Văn Phòng II Viện Hóa Đạo và GHPGVNTNHN-HK cung thỉnh Thượng Tọa Thích Giác Đẳng tiếp tục vai trò Chủ Tịch để điều hành Phật sự.
Vào lúc 2 giờ chiều ngày 13 tháng 12, 2015 UBCV tổ chức họp báo tại Việt Báo và sau đây là nội dung cuộc họp:
Thành phần tham dự: Thượng Tọa Thích Giác Đẳng, Sư bà Thích Nữ Nguyên Thanh, Ni Trưởng Chùa An Lạc, San Jose; Sư bà Thích Nữ Tịnh Thường, Viện Chủ chùa Thường Quang Sacramento và các Phật tử: Nguyên Hòa Trần Đình Minh, Tuệ Nguyên Nguyễn Minh Huy, Ký giả Khúc Minh, Cao Văn Hiền, Luật sư Steven Điêu, cô Chi Huệ, cô Bạch Vân là thành phần ban tổ chức. Ngoài ra có ký giả Huỳnh Lương Thiện, cựu Trung Tá Phi Đoàn Trưởng KQ/QLVNCH Võ Ý, TS. Lê Minh Nguyên (Mạng Lưới Nhân Quyền VN), Luật sư Nguyễn Xuân Nghĩa (cựu Chủ Tịch Cộng Đồng NVQG Nam Cali), TS. Bùi Hồng Lĩnh, ông Trương Sĩ Lương, ông Huỳnh Kim (PG Hòa Hảo) cùng một số Phật tử và các cơ quan truyền thông.
Trước tiên, niên trưởng Quảng Kiến Võ Ý, nguyên là Trưởng Phòng Giao Tế, Văn Phòng Thường Trực GHPGVNTNHN tại Hoa Kỳ tuyên bố “Tôi không ở trong ban tổ chức, tôi chỉ là Phật tử nhưng ban tổ chức nhờ tôi giúp phần nghi thức chào cờ”, và sau khi làm xong phận sự, ông về chỗ ngồi theo dõi cuộc họp báo, không có ý kiến gì.
Mở đầu, sư bà Như Thanh ngỏ lời chào mừng và cám ơn mọi người có mặt. Sư bà nói: “Giáo Hội Phật Giáo VNTN đang trải qua một giai đoạn khủng hoảng nội bộ to lớn, nhưng với quyết tâm của toàn thể giáo hội ở hải ngoại đã vượt qua rất nhiều trở lực nên hôm Đại Hội Khoáng Đại đã tổ chức thành công các hội đồng với đầy đủ nhân sự đã hình thành. Nợ nần chùa Phật Quang đang được hoàn trả với mức độ nhanh chóng kịp thời.”
Sau đó, Thượng Tọa Giác Đẳng phát biểu cho biết có 3 cái khó, một là khi Thượng Tọa từ Texas qua Nam Cali, gặp Sư Bà An Lạc, Sư Bà muốn có một cơ ngơi để sinh hoạt Phật sự tại Little Saigon. Thứ hai là trong vòng chỉ ba tháng tạo lập được ngôi chùa Phật Quang với số tiền $1.3 triệu trong đó 1/3 do Phật tử cúng dường; 2/3 do chư tôn đức và Phật tử cho vay khoảng $900,000; làm sao để trả? Nếu bình thường không có gì xáo trộn thì việc trả nợ cũng có thể thu xếp được, nhưng trước những xáo trộn to lớn xẩy ra thì không có phương cách gì Văn Phòng II Viện Hóa Đạo có thể thanh thỏa. Do đó, theo tư vấn với LS Steven Điêu, cần bổ sung nhân sự cho Hội Đồng Quản Trị, từ ba người là Thượng Tọa Giác Đẳng, cô Ỷ Lan và đạo hữu Nguyên Hòa lên thành 9 người. Cô Ỷ Lan không đồng tình. Nhưng trước những cực kỳ khó khăn, Hội Đồng Quản Trị phải quyết định phát mãi chùa Phật Quang, chấp nhận mọi chỉ trích, mọi tiếng xấu để có thể không bị mang tiếng là Giáo Hội quỵt nợ.
Sau phát biểu của TT Giác Đẳng, Sư Bà Thích Nữ Tịnh Thường, thay mặt Hội Đồng Giáo Phẩm phát biểu: “Từ quá khứ chúng ta học được bài học quan trọng, Giáo Hội là tổ chức tôn giáo thiêng liêng, xây dựng trên tinh thần từ bi trí tuệ. Việc quan niệm quyền hành thế lực và thậm chí dùng sức mạnh áp đảo để giải quyết những vấn đề là điều hoàn toàn đi ngược với người con Phật. Đã đến lúc chúng ta nhìn nhận những sai lầm của quá khứ; có quá nhiều tổn thương gây ra do những người con Phật nhân danh Giáo Hội, phủ nhận tấm lòng của một khối Tăng, tín đồ là thái độ thiếu hiểu biết, nguy hiểm.”Sư bà kêu gọi hãy bắc nhịp cầu cảm thông.
Tiếp theo,Thượng Tọa Giác Đẳng mời ba nhân vật đặc biệt là các Huynh Trưởng Lão Thành Gia Đình Phật Tử gồm các ông: Cao Văn Hiền, Trần Đình Minh và Lê Văn phát biểu.
Ông Trần Đình Minh cho biết, ông rất đau lòng khi Giáo Hội trong nước và Văn Phòng II đối đầu với nhau nên ông đã làm việc suốt ba tuần lễ, hầu chuyện với Đức Tăng Thống qua điện thoại, hầu chuyện với Hòa Thượng Xử Lý Thường Vụ Viện Hóa Đạo rồi tiếp đến gặp gỡ các vị lãnh đạo cao cấp có trách nhiệm lớn trong Viện Hóa Đạo, tuy nhiên, sự việc không đến như lòng mong muốn của ông.
Ông nói: “Người ta đã cố tình làm đủ mọi cách để không cho chúng tôi được trình bày một cách cụ thể, thành thử lực bất tòng tâm, chúng tôi đành phải chịu. Hôm nay UBCV ra đời, những gì Thượng Tọa trình bày quý vị đã hiểu rồi, tôi không dài dòng. Chúng tôi biết rằng GHPGVNTN truyền thừa, chúng tôi lấy đó để phục vụ, để mà làm việc còn cá nhân của một vị chư tăng, vị tu sĩ nào thì chỉ có giai đoạn, còn sự làm việc của chúng tôi hôm nay là tiếp tục sự truyền thừa của Giáo Hội đã có hàng ngàn năm lịch sử.”
Thượng Tọa Giác Đẳng lại tiếp tục giới thiệu Luật sư Steven Điêu, Phật tử Minh Huy phát biểu. Lời phát biểu của ông Minh Huy rất hùng hồn. Sau khi nêu ra bản án sai lầm của lịch sử cách nay gần 600 năm, khiến Nguyễn Trãi, một vị khai quốc công thần lập nên triều đại nhà Lê, giúp Lê Lợi đánh thắng quân Minh và đưa triều đại nhà Lê tới giai đoạn cực thịnh nhưng rồi ông phải rơi đầu vì chính lưỡi gươm oan nghiệt của triều đình nhà Lê và hôm nay sau gần 600 năm, chúng ta có bản án chùa Phật Quang, mà trong đó, Thầy Giác Đẳng là một người đã sống chết với Giáo Hội trong những giai đoạn cực kỳ khó khăn, là người cũng có cái tâm của Nguyễn Trãi để kêu gọi tất cả Phật tử đóng góp xây dựng đưa Giáo Hội trở lại sau một giai đoạn thê thảm đến tận cùng của thê thảm. Nhưng mà cuối cùng bản thân thầy cũng bị oan nghiệt vì cái lưỡi gươm của Giáo Hội, người ta xử thầy. Hôm nay người ta không xử tử bằng gươm, bằng giao, người ta xử tử bằng Thông Cáo Báo Chí, bằng Thông Bạch, bằng Thông Tư.
Ngày xưa mất tới hai mươi mấy năm Nguyễn Trãi mới được minh oan thì ngày hôm nay, UBCV có mặt sẽ không để vụ án chùa Phật Quang phải tốn 2 năm mới minh oan mà chúng tôi sẽ minh oan cho Thượng Tọa Giác Đẳng ngay lập tức. UBCV có mặt để đối đầu với một vụ án, mà vụ án này không phải vụ án ở ngoài tòa án, mà là vụ án của lương tâm, một vụ án làm nhức nhối trong lòng Phật tử. UBCV có mặt để minh oan cho TT Giác Đẳng, và việc chúng tôi minh oan cho TT Giác Đẳng không có nghĩa là cho cá nhân TT Giác Đẳng mà qua sự minh oan đó tức là chúng tôi minh oan cho tất cả tăng ni Phật tử đã phải chịu hàm oan mà ngậm ngùi rời bỏ Giáo Hội ra đi. UBCV có mặt cũng để làm chùn tay những ai đã dùng quyền lực để dập tắt biết bao tiếng nói của tăng ni Phật tử của GHPGVNTN và hy vọng với sự có mặt của UBCV cảnh Tăng, Ni Phật tử tàn sát nhau trong Giáo Hội không còn nữa. Nếu có ai ví von Sư Bà Nguyên Thanh là “Người Ở Lại Charlie” thì bản thân chúng tôi nghĩ rằng Thượng Tọa Giác Đẳng là Nguyễn Trãi của thời đại ngày nay.”
Thượng Tọa Giác Đẳng lại mời thêm ba Phật tử cũng rất đặc biệt khác là ký giả Khúc Minh, Chủ Tịch Ủy Ban Nhân Quyền và Tự Do Tôn Giáo của Hội Đồng Điều Hành GHPGVNTN, chị Bạch Vân là Chủ Tịch Ủy Ban Thanh Lý và cô Chi Huệ lên phát biểu. Chị Bạch Vân cho biết đã thanh toán được một số nợ, yêu cầu Phật tử nào đã cho chùa PQ mượn xin đem biên nhận đến Ủy Ban Thanh Lý.
Sau đó một số quan khách lên phát biểu, đầu tiên là ông Huỳnh Kim (PG Hòa Hảo Trung Ương), sau đến tiến sĩ Lê Minh Nguyên rồi đến LS Nguyễn Xuân Nghĩa; hai vị khoa bảng sau này là những người rất quan tâm về nhân quyền nên nói nhiều về vấn đề nhân quyền trong nước.
Chương trình kéo dài quá lâu khiến các ký giả chờ đợi để đặt câu hỏi đã không đủ kiên nhẫn ở lại phải bỏ ra về, trong đó có chúng tôi, phóng viên Viễn Đông.