Sau “nút thắt” đầu tiên được mở thành công, nhiếp ảnh khỏa thân đang đứng trước cơ hội được phát triển bình thường…
Sáng tác ảnh khỏa thân là quyền tự do của nghệ sĩ. Nhưng công bố tác phẩm ra xã hội thì phải có các quy định đi kèm nhằm mục đích để đại đa số công chúng chấp nhận được những tác phẩm đó và không tạo ra sự xung đột nào trong quan hệ xã hội…
Ông Vi Kiến Thành
Ranh giới giữa nghệ thuật và sự thô tục
Nữ nhiếp ảnh gia Đỗ Ngọc kể: “Tôi bắt đầu chụp ảnh nude (khỏa thân) từ lúc nào? Hình như năm 1995. Một sớm mai kia, nắng sáng tinh khiết trong trẻo chiếu vào phòng của nhà khách, nơi tôi và cô bạn lưu trú vài ngày trong chuyến đến Bangkok…
Gió nhẹ thổi rèm cửa voan trắng bay bay. Cô bạn vừa thức dậy đang ngồi bên mép giường nghiêng đầu chải tóc. Ánh sáng ngược hiển lộ thân thể mảnh mai thanh tân trong chiếc váy lụa trắng của bạn.
Nắng vẽ viền sáng ven mái tóc dài, nổi bật giữa khoảng sáng âm tính trong phòng. Tôi rón rén lấy máy chụp và chụp, gần như cuống quýt: “Đừng để ý, như chỉ có mình cậu trong phòng thôi…”.
Vẻ say sưa và “khổ công” của tôi khiến cô bạn quên đi sự xấu hổ, để tôi chụp những shot ảnh nude đầu tiên, một khuôn hình mà vẻ đẹp của đường nét cơ thể phụ nữ chỉ là một phần trong bối cảnh – câu chuyện ảnh…”.
Trong một buổi chụp nude art ở studio, Thái Phiên chú ý đến sự lúng túng ban đầu của cậu thanh niên trẻ mới vào nghề xin theo phụ việc.
Tuy nhiên, khi bước vào chụp, tất cả mọi việc đều diễn ra rất trôi chảy, cậu thanh niên đã làm những phần việc rất hữu ích của mình khiến Thái Phiên rất bằng lòng.
Vài ngày sau ngồi với nhau bên ly bia, cậu học trò nhỏ to nỗi niềm: “Nói điều này thầy đừng cười em! Khi đi chụp ảnh khỏa thân, em mặc đến… ba cái quần “con”.
Nhưng làm với thầy em quên béng hết cả, chỉ biết đến công việc. Thì ra việc nhìn thấy phụ nữ khỏa thân trong nhiếp ảnh không như em từng nghĩ trước đây!”.
Có người hỏi có khi nào nhà nhiếp ảnh yêu người mẫu không? Tôi trả lời yêu quá đi chứ, không yêu thì sao mà làm việc với họ, làm sao tìm được một bức ảnh đẹp từ cơ thể họ? Nhưng ở đây, tình cảm nam nữ và nhục dục bị tình yêu nghệ thuật lấn át và xóa nhòa đi. Nếu có lợn cợn vấn đề đó, khó mà chụp nên một tác phẩm đẹp!
Nhà nhiếp ảnh Thái Phiên
Như vậy, có ranh giới nào giữa ảnh nude art và ảnh dâm ô đồi trụy hay không mà nhà quản lý và nhiều người khác cảnh giác ảnh khỏa thân đến như vậy?
“Có chứ!” – nghệ sĩ nhiếp ảnh Dương Quốc Định trả lời. Theo anh, ranh giới ở ngay chính tác phẩm của nghệ sĩ nhiếp ảnh khỏa thân.
Dẫn các tác phẩm đoạt giải quốc tế của mình, Định cho rằng “ranh giới đó chính là sự đánh dấu công nhận của những người tổ chức thi ảnh khỏa thân nghệ thuật”.
Phần lớn nhiếp ảnh gia cho rằng ranh giới giữa ảnh dâm ô và nude art là rất mong manh. Nhưng với người hiểu biết, nói như nhiếp ảnh gia Đỗ Ngọc: “Nếu ảnh khỏa thân có sự thô tục sẽ nhìn thấy ngay, không ai là không thấy!”.
Họa sĩ Uyên Huy, chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM, đúc kết: “Hình tượng nghệ thuật không phải là bản thân đối tượng mà quan trọng là cách nhìn của người nghệ sĩ đối với đối tượng đó”…
Một tác phẩm nghệ thuật khỏa thân
Cởi trói từ đây?
Ảnh khỏa thân ở Việt Nam hiện không bị điều khoản nào của luật pháp cấm đoán, lại có từ hàng chục năm trước và được sáng tác bởi nhiều thế hệ nghệ sĩ.
Nhưng vì sao nó luôn trong tư thế bị e dè, kỳ thị, định kiến?
Việt Nam ở trong một xã hội Á Đông, quan điểm chung là chưa thực sự cởi mở, những rào cản tư duy xét nét còn khá nặng nề… Trong khi khác với các thể loại ảnh khác chụp kém tí cũng không sao, đối với nude art, việc chụp kém hoặc chênh nhau một vài phân thôi thì kết quả đã rất khác, dễ bị xã hội đánh giá sang vấn đề đạo đức!
Ông Vũ Quốc Khánh, chủ tịch Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam
Triển lãm Tạo tác của Hạo Nhiên diễn ra suôn sẻ, được đánh giá như là sự “cởi trói” từ đây cho ảnh khỏa thân nghệ thuật.
Một số nhiếp ảnh gia cho rằng sắp tới sẽ có rất nhiều triển lãm nude art diễn ra, thậm chí sẽ có sự “bùng nổ” sau một thời gian quá lâu bị bưng bít.
Nghệ sĩ Thái Phiên còn dự đoán sẽ có những bộ ảnh “nặng hơn rượu khai vị của Hạo Nhiên, nó sẽ là whisky!”.
Ông đề nghị Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh VN “không nên cầu an” mà cần mạnh dạn đấu tranh cho các hoạt động liên quan đến nude art. Ngoài ra, hội nên mạnh dạn tổ chức hội thảo về loại hình nhiếp ảnh này.
Theo ông Vũ Quốc Khánh, “phải dần dần thuyết phục, không chỉ nghệ sĩ, nhà quản lý mà thuyết phục cả xã hội đừng đặt nặng vấn đề quá mức”.
Ông cho biết Hội Nhiếp ảnh Việt Nam từng đặt vấn đề tổ chức hội thảo về nude art từ mấy năm trước, nhưng vì nhiều nguyên nhân mà nó không diễn ra. Công việc này sắp tới sẽ được hội khởi động trở lại.
Nhiếp ảnh gia Dương Quốc Định đề nghị: “Ở Việt Nam có nhiều nghệ sĩ chụp nude art chuyên nghiệp, nên tập hợp lại trở thành một lực lượng thật lớn, đủ sức đối trọng với đống xà bần dung tục đang tồn tại!”.
Theo ông, nên tổ chức triển lãm rộng rãi các bức ảnh nude art của Việt Nam đoạt giải quốc tế, để mọi người nhận ra đâu là nude art, đâu là ảnh dung tục… Thậm chí, hoàn toàn có thể tổ chức cuộc thi chuyên về nude art tương tự các thể loại nhiếp ảnh khác.
Nữ nhiếp ảnh gia Đỗ Ngọc: ảnh nude art thô tục sẽ thấy ngay – Ảnh: T.LỘC
Không có gì phải lăn tăn
Theo ông Vi Kiến Thành – cục trưởng Cục Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm, nếu những bộ ảnh đáp ứng được các quy định của nghị định 72 là không có ảnh lộ rõ danh tính, hoặc có ảnh lộ rõ danh tính mà có văn bản thỏa thuận với người mẫu thì cục sẽ cấp phép, không có vấn đề gì phải lăn tăn…
Cục sẽ kiến nghị cải tổ công tác nhân sự cấp phép triển lãm sao cho đảm bảo việc cấp phép này.
Ông Thành cho rằng cục luôn luôn ủng hộ triển lãm nude art, vì “ảnh khỏa thân là một nhu cầu sáng tạo của nghệ sĩ. Nó cần được xử sự công bằng với các lĩnh vực tương đương khác.
Tất nhiên, còn rất nhiều vấn đề khác mà nghệ sĩ phải quan tâm, theo đuổi, sáng tạo nữa. Đừng để cho xã hội nghĩ rằng giới nhiếp ảnh chỉ chăm chăm sáng tác ảnh khỏa thân!”…