PORTLAND – Một ông Mỹ gốc Việt mắc bệnh tâm thần và biết mình bị bệnh như vậy. Vào ngày thứ Tư vừa qua, 21 tháng 12, thay vì tuyên án tù cho ông này, thẩm phán yêu cầu đưa ông vào bệnh viện tâm thần để được điều trị một thời gian trước khi được giám sát thêm ở bên ngoài.

Theo các tin địa phương, đặc biệt là tin của nhật báo The Oregonian, người bị đưa ra tòa là ông Phan Đình Dũng, 42 tuổi. Vì một lý do nào đó, ông Dũng nghĩ mình là nhà độc tài Hitler và muốn đánh người Trung Hoa và người Do Thái. Ông đã tìm cách đốt áo lạnh của một phụ nữ gốc Á Đông ở nơi công cộng. Vì tội này mà quan tòa yêu cầu ông phải bị giám sát trong 20 năm bởi giới chức có thẩm quyền về bệnh tâm thần tại tiểu bang Oregon.

Sau một thời gian được điều trị tại nhà thương… điên, ông Dũng sẽ được trở về nhà và sống hội nhập vào xã hội trong phần còn lại của bản án giám sát 20 năm. Các nhân viên của sở y tế sẽ phải thăm ông thường xuyên, để bảo đảm ông uống thuốc trị liệu cho bệnh của ông.

Về tội đốt áo phụ nữ lạ, các thám tử cho biết vào ngày 9 tháng Giêng, 2016, ông Phan Đình Dũng bỗng bước tới gần một phụ nữ trong lúc bà đang đứng gần một xe bán thức ăn ở dưới phố Portland gần góc đường Southwest Sixth Avenue và Washington Street.

Nạn nhân là bà Joosun Park, 37 tuổi. Bà mới từ Nam Hàn đến thăm thành phố Portland, và rồi bị một kỷ niệm khó phai. Các thám tử cho biết ông Dũng thấy bà Joosun và cho rằng bà là người Trung Hoa. Ông liền châm lửa đốt một mớ giấy báo và ném về phía bà Joosun. Cảm thấy nóng ở đằng sau lưng, bà quay lại và thấy một ngọn lửa cao hơn nửa thước. Bà nhảy qua một bên và đứng xem đống giấy báo bị cháy rụi trên mặt đất. Mặc dù đã nhanh chân như vậy, bà Joosun vẫn để cho áo lạnh bị cháy một lỗ nhỏ.
Vài nhân chứng cho biết họ thấy ông Dũng ngồi trên băng ghế ở gần đó và chăm chú nhìn bà Joosun đang đối phó với lửa. Sau đó, khi nói chuyện với cảnh sát và một nhân viên an ninh trong khu phố, Dũng nói rằng ông đang phấn đấu với bệnh phân liệt tâm thần và tin rằng ông là “nhà Hitler kế tiếp” của nhân loại.

Trong thời gian bị giam, ông có nói với các cai tù ông là Hitler. Theo hình biên bản khi bị bắt, ông Dũng có để chút râu “cứt mũi” như Hitler nhưng không thật sự giống nhà độc tài ác ôn tàn bạo của thế kỷ trước. Khi ra tòa tuần này, ông Dũng để râu mép như bình thường, hết giống Hít-le.

Bà luật sư DeAnna Horne có nói với quan tòa hôm thứ Tư rằng ông Dũng “rất xấu hổ” về bệnh ảo tưởng của ông và hành động ông đã gây ra cho phụ nữ Nam Hàn ấy, nhất là từ khía cạnh ông là một di dân từ Việt Nam và từng có các thân nhân phải thoát ra khỏi chế độ cộng sản trước đây. Bà luật sư nói rằng ông Dũng biết mình bị bệnh tâm thần mấy thập niên trước.

Hồ sơ tòa cho thấy ông từng bị bắt hai lần vì tội đốt nhà trong thập niên 1990. Chi tiết về hai vụ án đó không được tòa cho biết. Thế nhưng trong cả hai lần thì ông Dũng đều bị kết tội và bị xem là người điên.
Trước đây ông cũng bị tuyên án cần giám sát trong 20 năm và được sống trong cộng đồng. Tòa được biết các nhân viên đã giám sát ông được 17 năm. Bà luật sư Horne nói về thời gian được canh chừng, “Ông ấy từng có lưới an toàn đề phòng khi ông rơi xuống trong một thời gian. Khi lưới ấy không còn, ông không như người bình thường.”

Tại tòa thì ông có xin lỗi vụ đốt bà Nam Hàn, nhưng lại đổ thừa rằng ông đã không uống thuốc trong mấy ngày trước khi xảy ra hành động kỳ quặc của ông.

Quan tòa đã quan tâm về sự việc ông Dũng sống một mình, không có người canh chừng. Ông có đáp lời quan tòa rằng nếu cho nhân viên y tế đến giám sát thường xuyên hơn thì có lẽ ông không rơi vào tình trạng không thể kiểm soát hành động phi lý của mình.