Trong khi tránh đám đông bạo loạn ở một địa điểm bí mật cách xa Điện Capitol, lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện, Hạ nghị sĩ Kevin McCarthy cố gọi cho Jared Kushner, con rể và cố vấn cấp cao của Tổng thống Donald Trump. Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey O. Graham cũng gọi cho Ivanka Trump, con gái tổng thống.
Các thượng nghị sĩ và hạ nghị sĩ mắc kẹt gặp khó khăn trong việc liên lạc với tổng thống. Ông Trump lúc đó đang bận rộn tại Nhà Trắng, xem những hình ảnh trực tiếp về vụ bạo loạn. Tổng thống quá bận để lắng nghe lời khẩn cầu.
“Bạn biết vì sao khó liên lạc tổng thống không? Vì vụ việc được truyền hình trực tiếp. Ông ấy sẽ ngồi xem diễn biến”, một cố vấn thân cận của ông Trump nói với Washington Post.
Mặc dù theo dõi vụ bạo loạn, ông Trump vẫn không có động thái gì. Khi những người xung quanh kêu gọi tổng thống giải tán đám đông ông đã kích động chỉ vài giờ trước đó, ông Trump không nghe theo.
“Phải mất một lúc ông ấy mới đánh giá được mức độ nghiêm trọng của tình hình”, ông Graham nói.
“Tổng thống coi những người này là đồng minh và họ có cùng ý kiến rằng cuộc bầu cử đã bị gian lận”, Thượng nghị sĩ Graham nói thêm.
Cuối cùng, ông Trump cũng miễn cưỡng kêu gọi những người ủng hộ “về nhà trong hòa bình”.
Song, trong 6 giờ, từ lúc Điện Capitol bị xâm nhập cho đến khi cảnh sát giành lại quyền kiểm soát tòa nhà quốc hội, ông Trump đóng vai người xem hơn là một nhà lãnh đạo.
Người từng thề là tổng thống của luật pháp và trật tự đã không thực thi luật pháp hoặc hay khôi phục trật tự vào ngày 6/1. Người đàn ông luôn tuyên bố bảo vệ cho cảnh sát cũng ngồi yên khi các sĩ quan bị áp đảo, giẫm đạp và cả làm thiệt hại tính mạng ở Điện Capitol.
“Chiến đấu cho ông Trump”
Ngày 6/1 bắt đầu bằng sự kiện “Save America March” của những người ủng hộ ông Trump tại công viên Ellipse gần Nhà Trắng.
Trước khi tổng thống phát biểu vào khoảng giữa trưa, một số thành viên gia đình Trump đã lên sân khấu. Các bài phát biểu của họ đều có chung một chủ đề chính: chiến đấu.
Con trai tổng thống, Eric Trump, nói với đám đông rằng các nhà lập pháp cần phải “thể hiện tinh thần chiến đấu” và “đứng lên”. Ông cũng hối thúc quần chúng “tuần hành đến Điện Capitol vào hôm nay”.
Donald Trump Jr., một người con trai khác của tổng thống, kêu gọi “những người Mỹ yêu nước” phải “đấu tranh cho ông Trump”.
Sau đó, tổng thống cũng thúc giục đám đông hãy cho những đảng viên Cộng hòa “niềm tự hào và lòng dũng cảm để giành lại đất nước của chúng ta”.
“Chúng ta hãy cùng đi đến Đại lộ Pennsylvania”, ông Trump kết thúc bài phát biểu.
Tuy nhiên, ông Trump không tham gia đám đông giận dữ đang hướng về Điện Capitol. Thay vào đó, tổng thống quay lại Nhà Trắng.
Đến 14h24, ông chỉ trích Phó tổng thống Mike Pence qua một bài đăng trên Twitter. Trước đó ít giờ, ông Pence tuyên bố sẽ thực hiện nhiệm vụ của mình, tức xác nhận chiến thắng của ông Joe Biden.
“Mike Pence không có đủ can đảm để làm những việc phải thực hiện để bảo vệ đất nước và hiến pháp của chúng ta”, ông Trump viết.
“Nước Mỹ yêu cầu sự thật!”, tổng thống tuyên bố.
Lúc đó, các nhân viên trong Cánh Tây Nhà Trắng theo dõi cuộc biểu tình qua truyền hình và mạng xã hội đã lo lắng rằng tình hình đang leo thang.
Các quan chức báo chí đã bắt đầu thảo luận việc để tổng thống đưa ra tuyên bố khi những người biểu tình đầu tiên đột nhập Điện Capitol, một quan chức cho biết. Song, họ không được phép lên tiếng thay mặt tổng thống và chỉ có thể nói về vấn đề này với Chánh văn phòng Mark Meadows.
Trong khi đó, tổng thống đang bận theo dõi khung cảnh của vụ bạo loạn. Ông Trump vui mừng khi thấy những người ủng hộ chiến đấu hết mình thay cho ông, một cố vấn thân cận nói với Washington Post.
Nếu tổng thống dường như không hiểu được tầm quan trọng của tình hình, thì những người thân tín của ông đã rất sốt ruột. Cựu cố vấn Kellyanne Conway ngay lập tức gọi cho một phụ tá đang ở cùng ông Trump và cho biết bà muốn thúc giục tổng thống lên tiếng. Bà nói tổng thống cần bảo những người tham gia bạo loạn ngừng lại và rời khỏi Điện Capitol.
Bà Conway cũng cho biết văn phòng thị trưởng Washington D.C. yêu cầu bà giúp đỡ trong việc kêu gọi ông Trump điều động Vệ binh Quốc gia.
Con gái tổng thống, Ivanka Trump, đến Phòng Bầu dục ngay khi cuộc bạo loạn xảy ra. Thượng nghị sĩ Graham cũng gọi cho Ivaka Trump để nhờ giúp đỡ. “Mọi người đều cố gắng thuyết phục ông ấy kêu gọi người biểu tình rời đi”, ông Graham cho biết.
Một số nghị sĩ Cộng hòa đã gọi điện cho phụ tá Nhà Trắng để nhờ họ thuyết phục ông Trump chấm dứt bạo lực. Các nhà lập pháp nhấn mạnh họ là những người ủng hộ trung thành của tổng thống và thậm chí sẵn sàng bỏ phiếu chống lại kết quả bầu cử. Tuy nhiên, giờ đây, họ đang lo sợ cho tính mạng của mình.
Khi đám đông xâm nhập Điện Capitol, ông Pence được đưa đến một địa điểm an toàn bên trong tòa nhà quốc hội. Trong lúc đó, phó tổng thống bị các nhà lãnh đạo quốc hội chất vấn vì sao Vệ binh Quốc gia vẫn chưa được triển khai.
Tại nơi trú ẩn, ông Pence phải nói chuyện với các nghị sĩ, nhà lãnh đạo quân đội để hối thúc việc điều động viện binh và trấn an mọi người.
Trong khi đó, ở Nhà Trắng, nhóm phụ tá – bao gồm Ivanka Trump, Thư ký báo chí Nhà Trắng Kayleigh McEnany và ông Meadows – cố nài nỉ tổng thống lên án bạo lực.
Đến 14h30 ngày 6/1, họ cuối cùng cũng thuyết phục được tổng thống đăng đàn trên Twitter.
“Xin hãy hỗ trợ Cảnh sát Capitol và cơ quan thực thi pháp luật của chúng ta. Họ thực sự đứng về phía đất nước chúng ta. Hãy giữ hòa bình”, ông Trump viết trên Twitter.
Gần một giờ sau, các trợ lý thành công trong việc khuyên tổng thống đăng dòng tweet thứ hai có giọng điệu mạnh mẽ hơn.
“Tôi đang yêu cầu mọi người tại Điện Capitol giữ hòa bình. Không bạo lực! Hãy nhớ rằng, chúng ta là đảng của pháp luật và trật tự. Hãy tôn trọng luật pháp và những người của lực lượng thực thi pháp luật. Cảm ơn các bạn!”, tổng thống viết.
“Các bạn rất đặc biệt”
Lúc này, Nhà Trắng cũng đang chuẩn bị cho video phát biểu của tổng thống. Họ đã thảo luận về việc này trước đó nhưng gặp khó khăn khi thực hiện.
Trong khi đó, ông Biden đã kịp lên án bạo lực: “Những cảnh hỗn loạn tại Điện Capitol không phản ánh nước Mỹ, không đại diện cho con người thật của chúng ta”.
Các trợ lý của ông Trump chọn ra phương án thích hợp nhất sau 3 lần quay video. Tuy nhiên, một số người ở Cánh Tây Nhà Trắng lo lắng vì tổng thống gọi người biểu tình bạo lực là “những người rất đặc biệt”.
“Đây là một cuộc bầu cử gian lận, nhưng chúng ta không thể làm chuyện có lợi cho những người này”, ông Trump phát biểu trong video được đăng ngay sau 16h.
“Chúng ta phải có hòa bình. Vì vậy, hãy về nhà. Chúng tôi yêu các bạn. Các bạn rất đặc biệt… Tôi hiểu cảm giác của các bạn, nhưng hãy về nhà, về nhà trong yên bình”, tổng thống nói.
Trong cảnh hỗn loạn, Thị trưởng Washington D.C. Muriel E. Bowser ban hành lệnh giới nghiêm từ 18h trên toàn thành phố. Khi trời dần tối, Cơ quan Mật vụ yêu cầu mọi nhân viên ở Cánh Tây, trừ vài người quan trọng, phải rời Nhà Trắng và về nhà.
Tuy nhiên, vào 18h01, ông Trump đăng dòng tweet khác khiến những người thân tín lo ngại tổng thống “đổ thêm dầu vào lửa”. Bài đăng này bị Twitter nhanh chóng gỡ bỏ.
“Đây là chuyện xảy ra khi chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử bị tước đi một cách bất chính và tàn nhẫn khỏi những người yêu nước vĩ đại – những người bị đối xử tồi tệ và bất công trong suốt thời gian dài”, ông Trump viết.
“Hãy về nhà với tình yêu và hòa bình. Hãy nhớ mãi ngày này!”, theo bài đăng của tổng thống.
Đến 20h, gần 6 giờ sau khi Điện Capitol bị xâm nhập, cảnh sát mới giải tỏa xong tòa nhà quốc hội.
Một ngày sau vụ bạo loạn, tối 7/1, ông Trump đăng video khác lên Twitter. Đoạn video này được các cố vấn xem như lời nhận thua của tổng thống.
“Quốc hội đã chứng nhận kết quả bầu cử. Một chính quyền mới sẽ nhậm chức vào ngày 20/1. Trọng tâm của tôi lúc này là bảo đảm chuyển giao quyền lực diễn ra trật tự, suôn sẻ và trơn tru. Đây là thời khắc kêu gọi hàn gắn và hòa giải”, ông Trump nói.
Nhiều phụ tá cho biết lời kêu gọi hàn gắn và hòa giải của tổng thống xuất hiện muộn một ngày. Tuy nhiên, sau khi xem cách truyền thông đưa tin về đoạn video ngày 7/1, tổng thống đã nổi giận.
Tổng thống nói ông ước mình không đăng tải video đó, một quan chức cấp cao của Nhà Trắng nói với Washington Post. Ông Trump sợ ngôn ngữ nhẹ nhàng trong đoạn video khiến mình trông yếu đuối.