Người Hồng Kông biểu tình lâu đến vậy, có lẽ vì họ không chỉ đơn thuần biểu lộ khát vọng cho tự do của bản thân, công lý cho địa khu của mình, người Hồng Kông còn đang gánh vác trọng trách phân định giữa sự thật và giả dối, giữa thiện lương và độc ác, giữa hòa bình và tranh đấu.
Hồng Kông – Hương Cảng – Cảng Thơm, vùng đất mà đối với nhiều lãnh đạo chính quyền Trung Quốc, đã không còn có mùi thơm dễ chịu nữa. Trải qua 99 năm thuộc Anh, người Hồng Kông đã quen với tự do tư tưởng và thói quen biểu tình, những điều rất không hợp với chính quyền độc tài Trung Quốc. Có người đã ví Hồng Kông từ một hòn sỏi được người Anh biến thành viên ngọc long lanh và nay nó đang như sắp bị bóp nát dưới một bàn tay sắt.
Về mặt chính trị, Bắc Kinh đã khống chế được chính quyền Hồng Kông, với Trưởng Đặc khu được bầu ra bởi 1200 đại cử tri được chấp thuận từ chính quyền đại lục. Thông qua Mặt trận thống nhất, một cơ quan trực thuộc Trung ương đảng cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), rất nhiều lĩnh vực của xã hội Hồng Kông đã bị chi phối.
Theo giáo sư Sony Lo, nhà bình luận chính trị tại Hồng Kông, Mặt trận thống nhất đã tìm cách chi phối tất cả các nhóm chính trị – xã hội tại Hồng Kông, bao gồm khu vực doanh nghiệp, các đoàn thể công đoàn, phụ nữ, truyền thông… Thông qua đó tác động tới tiếng nói và hành động của người Hồng Kông.
Điều mà chính quyền Trung Quốc tìm cách không chế từ lâu nhưng chưa thành công chính là tư tưởng người Hồng Kông. Theo giáo sư Lo, hiện tại khu vực giáo dục là có phản kháng mạnh mẽ nhất đối với chính quyền Trung Quốc. Bởi vì giới trí thức và sinh viên Hồng Kông có nhận thức độc lập và quan điểm tôn trọng cao độ các giá trị như tự do, quyền con người so với các lợi ích kinh tế. Khảo sát mới nhất của Đại học Hồng Kông cho thấy, hiện chỉ còn 3,1% số người trong độ tuổi từ 18 – 29 nhận mình là người Trung Quốc, giảm 90% từ mức 31% năm 1997. Điều này cho thấy chính quyền Trung Quốc càng muốn khống chế về mặt tư tưởng, thì thực tế lại càng phản tác dụng đối với người Hồng Kông.
Vai trò của Hồng Kông đối với nền kinh tế Trung Quốc
Từ sau khi có lại Hồng Kông, chính quyền Trung Quốc đã khai thác tối đa điều kiện của Hồng Kông cho phát triển kinh tế đại lục. Hồng Kông là trung gian cho dòng vốn đầu tư từ nước ngoài vào Trung Quốc và từ Trung Quốc ra thế giới. Trong năm 2018, Hồng Kông chiếm 71% tổng số vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài vào Trung Quốc. Trung Quốc cũng sử dụng Hồng Kông như một kênh huy động vốn hàng đầu, cho đến tháng 12/2018, tổng số vốn của các công ty Trung Quốc niêm yết trên thị trường Hồng Kông lên tới 2,6 nghìn tỷ USD.
Nền kinh tế Hồng Kông có mức độ tự do và minh bạch hàng đầu thế giới, đồng thời lại là một phần lãnh thổ của Trung Quốc. Do vậy, các nhà đầu tư nước ngoài lấy Hồng Kông làm trung gian để đầu tư vào đại lục như một phương thức đảm bảo sự an toàn. Trong nhiều trường hợp, Hồng Kông còn có các cơ chế ưu đãi hơn về cả kinh tế và ngoại giao với các nước phát triển. Trong khi các công ty Trung Quốc lấy danh nghĩa Hồng Kông để làm ăn với thế giới, để có mức độ khả tín cao hơn so với danh nghĩa đại lục. Trong năm 2018, doanh số hàng hoá mà đại lục xuất ra nước ngoài qua Hồng Kông chiếm xấp xỉ 70% tổng số tái xuất của Hồng Kông. Nhiều người ví Hồng Kông như một con ngỗng đẻ trứng vàng cho nền kinh tế Trung Quốc trong suốt mấy chục năm qua.
Tại sao phải đàn áp Hồng Kông?
Cho đến nay, chính quyền Trung Quốc ngày càng tỏ ra nôn nóng, mong muốn khống chế tư tưởng người dân Hồng Kông. Vậy tại sao Hồng Kông với vai trò to lớn như vậy với nền kinh tế đại lục, mà chính quyền Trung Quốc lại không muốn để cho người Hồng Kông được yên? Chẳng phải chính sự tự do và các giá trị pháp quyền hàng đầu thế giới của Hồng Kông, đang là yếu tố khiến cho cả thế giới yên tâm lấy đó làm trung gian làm ăn với đại lục?
Nếu xét về đặc điểm của chính quyền ĐCSTQ, thì yếu tố đặc trưng nhất là ham muốn khống chế dân chúng. Nhưng tại Hồng Kông, quyền tự do tín ngưỡng, tự do ngôn luận mạnh mẽ khiến họ thường xuyên biểu đạt các quan điểm và thông tin, trong đó có sự thật về chính quyền ĐCSTQ độc ác. Các thông tin về đàn áp Thiên An Môn, đàn áp phật tử Tây Tạng, đàn áp Pháp Luân Công, đàn áp người Hồi giáo Tân Cương… được chia sẻ rộng rãi tại Hồng Kông. Người Hồng Kông ngày càng nhìn nhận chính quyền ĐCSTQ như một lực lượng phát xít, tất cả những điều này là không thể chấp nhận được với một lãnh thổ có danh nghĩa là “một quốc gia hai chế độ”.
Trong những năm gần đây, quy mô nền kinh tế Trung Quốc đã tăng nhanh, tư tưởng của giới chính trị đại lục dường như quên dần vai trò giao thương của Hồng Kông. Họ quên mất rằng họ càng độc tài toàn trị ở đại lục thì vai trò kết nối với thế giới của Hồng Kông càng nổi bật. Tư tưởng độc tài toàn trị, cũng là nguyên nhân làm cho mô hình “một quốc gia hai chế độ” đúng nghĩa không còn hoạt động được nữa.
Tại Trung Quốc, cuộc đấu đá nội bộ giữa phe cánh của Tập Cận Bình và cựu lãnh đạo Giang Trạch Dân cũng đang đến hồi sinh tử. Trong khi Hồng Kông được coi là nơi rửa tiền và trú ngụ của các doanh nghiệp sân sau phe cánh Giang Trạch Dân. Tất cả những lý do này đã làm cho chính quyền ĐCSTQ đang bất chấp mọi biện pháp để khống chế tuyệt đối Hồng Kông, bao gồm cả đàn áp dã man ngay giữa thanh thiên bạch nhật, trước con mắt của cả thế giới.
Mặc dù chính quyền Trung Quốc đã kiểm soát được hầu hết các lĩnh vực tại Hồng Kông, từ chính trị, truyền thông đến kinh tế. Nhưng trong một xã hội mà công chúng được quyền tự do lựa chọn, thì quyền lực, lợi ích vật chất không phải là sự lựa chọn hàng đầu. Đây là điều mà cho đến nay chính quyền Trung Quốc có lẽ không thể nào hiểu được. Lãnh đạo một thời của ĐCSTQ Mao Trạch Đông có một câu nói nổi tiếng: “Quyền lực sinh ra từ nòng súng”. Họ không chọn con đường tạo lập uy quyền qua trái tim người dân, mà chọn con đường dùng bạo lực và đàn áp để khống chế người dân.
Hồng Kông đang là sân khấu trình diễn tất cả những gì tốt đẹp nhất của người Hồng Kông và là nơi mà chính quyền ĐCSTQ đang cho cả thế giới biết được bản chất độc ác và giả dối không gì sánh được của mình. Sự lựa chọn quả cảm của người Hồng Kông đang gây xúc động và thức tỉnh cả thế giới về sự nhẫn nại và tấm lòng vì chính nghĩa của họ.