Tôi là một giáo viên vùng nông thôn ở Ninh Bình. Ngày Tết đang đến trong sự nô nức, niềm vui của con trẻ. Những người xa quê đang trở về đón Tết. Còn tôi lùi hụi trong căn bếp để làm những mẻ mứt dừa cuối cùng, đem bán lấy tiền trang trải cho Tết.

Những ngày cuối năm, báo chí và các trường học xôn xao chuyện lương thưởng của giáo viên. Riêng tôi, một giáo viên công tác 20 năm trong nghề, không lấy gì làm háo hức.

Nhiều giáo viên ở vùng sâu, xa không có thưởng Tết. Ảnh minh họa: Quỳnh Trang.

Những năm trước, tiền thưởng Tết của chúng tôi là tổng của các loại quỹ như: Công đoàn, tham quan và tiền do hội phụ huynh học sinh, UBND xã gộp lại. Số tiền ấy đem chia cho giáo viên được 200.000 đồng mỗi người. Hai năm nay, tiền thưởng Tết nhiều hơn là mức 500.000 đồng.

Có người sẽ nói rằng tôi may mắn hơn nhiều giáo viên khác, khi còn có thưởng Tết. Nhiều nơi ở vùng sâu, vùng xa và vùng nông thôn khác không có thưởng. Đúng như vậy, nhưng giáo viên biết tiêu gì ngày Tết với số tiền ấy?

Lương giáo viên vốn đã thấp, chỉ đủ trang trải cơ bản cho cuộc sống. Thưởng Tết chỉ vài trăm nghìn như thế này khiến tôi và đồng nghiệp không có những ngày nghỉ thảnh thơi. Cái đầu của người giáo viên không được yên, họ phải lo đến cơm áo gạo tiền.

Giáo viên chúng tôi thường nói đùa, thưởng Tết 500.000 là tiền tự thưởng của mình dành cho mình mà thôi. Bởi số tiền đó phần lớn được trích ra từ các quỹ của giáo viên đóng góp như quỹ công đoàn (1% lương của giáo viên), quỹ tham quan hàng năm (mỗi tháng giáo viên tự đóng 50.000-100.000 đồng/tháng)…

Thời đại này chi tiêu Tết thế nào với số tiền 500.000 đồng? Tôi cũng không có tâm lý nịnh nọt hiệu trưởng nhưng cả năm có cái Tết lại không đến thăm sếp cho tình cảm thì cũng không phải. Vì vậy, số tiền thưởng Tết này lại mang đi mua quà biếu sếp.

Chúng tôi, những năm qua, đã quen với mức thưởng Tết như vậy nên hầu như không ai bàn chuyện lương thưởng cuối năm. Ngày tổng kết, sau khi công bố mức tiền, người nào về nhà người nấy, chuẩn bị cho công việc tất bật cuối năm.

Câu chuyện chúng tôi hỏi đồng nghiệp ngoài giờ lên lớp không phải “Thưởng Tết bao nhiêu?”, “Mua gì sắm Tết”, mà là “Năm nay buôn gì?”.

Ở trường tôi, những giáo viên trẻ buôn hoa tươi, quần áo, mỹ phẩm. Thầy giáo có sức khỏe hơn thì buôn đào, quất. Một số cô đã tuổi trung niên buôn hoa quả ngày Tết. Giáo viên ngày thường tay quen cầm phấn, giờ bê chậu cảnh, tay sọt, tay thồ, cực lắm.

Để chi trả cho dịp Tết sắp tới, tôi lên kế hoạch làm nhiều việc khác nhau, trong đó có làm mứt dừa rao bán trên mạng.

Khi học sinh bắt đầu nghỉ học, giáo viên mỗi người một việc. Tôi bắt đầu dậy từ 4h sáng, sau đó kết thúc một ngày lúc 24h để nạo dừa, sên mứt dừa, đăng tải lên Facebook rao hàng, sau đó chuyển đến người mua. Khách hàng của tôi chủ yếu là phụ huynh và học trò cũ, họ mua ủng hộ. Những ngày làm mứt dừa đến mỏi tay, còng lưng cũng giúp tôi có thêm đồng ra, đồng vào cho kỳ nghỉ sắp tới.

Bởi ngoài việc sắm sửa những ngày Tết, việc đi lại cũng rất tốn kém. Tôi là giáo viên lấy chồng xa, một chốn đôi nơi, Tết phải di chuyển 300 km giữa gia đình nội và ngoại. Mỗi tháng, với đồng lương ba cọc ba đồng, tôi dành dụm từng chút, cộng việc làm thêm, may ra đủ tiền tàu xe, quà cáp cho người già, lì xì cho con trẻ.

Cứ như vậy, những ngày trước Tết nhọc nhằn trôi qua cùng gánh lo. Đáng ra giờ này, chúng tôi có thể bên gia đình sửa soạn đón Tết. Thời gian rảnh rỗi soạn thêm giáo án, tư duy, sáng tạo thêm những điều thú vị cho bài giảng trên lớp.

Ngẫm lại nghề nghiệp của mình, tôi viết lại những vần thơ của một đồng nghiệp đăng tải trên mạng xã hội bày tỏ nỗi niềm:

Vợ hỏi rằng Tết được thưởng gì không?
Em đọc báo thấy nhiều ngành thích thật!
Nghề của anh Tết càng thêm chật vật
Hỏi làm chi cho rơm rớm nỗi niềm…

Tôi vẫn nghĩ giáo dục là quốc sách hàng đầu mà sao chế độ của giáo viên bao nhiêu năm vẫn thấp như vậy? Đến bao giờ chúng tôi mới toàn tâm toàn ý cho việc dạy học? Đến bao giờ chúng tôi mới có tháng lương thứ 13 như các ngành nghề khác?