Tờ Washington Post cho biết, quyết định trên được Tổng thống Trump đăng tải trên mạng xã hội Twitter vào sáng 13/3 (giờ địa phương).
Theo đó, Giám đốc CIA Mike Pompeo sẽ được đề bạt vào vị trí Ngoại trưởng, và người sẽ đảm nhiệm chức vụ giám đốc CIA là Phó Giám đốc CIA đương nhiệm Gina Hapsel. Bà sẽ là nữ giám đốc đầu tiên trong lịch sử hoạt động của cơ quan tình báo hàng đầu nước Mỹ.
Trong bài đăng Twitter, ông Trump viết: “Mike Pompeo, Giám đốc CIA, sẽ trở thành Ngoại trưởng mới của chúng ta. Ông ta sẽ làm một công việc tuyệt vời! Cảm ơn Rex Tillerson đã phục vụ! Gina Haspel sẽ trở thành tân Giám đốc CIA, là phụ nữ đầu tiên được chọn. Chúc mừng tất cả!”.
Triệu tập từ châu Phi
Là cựu giám đốc tập đoàn dầu khí Exxon Mobil Corp., ông Tillerson chưa bao giờ phục vụ trong chính phủ trước khi đảm nhiệm công việc của Bộ Ngoại giao.
Trong thời gian nhậm chức kể từ tháng 2/2017, ông Tillerson đã có những khác biệt công khai và riêng tư với ông Trump trong các vấn đề chính về an ninh quốc gia, bao gồm thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015, đàm phán với Triều Tiên, tranh chấp giữa các nước vùng Vịnh và Hiệp định về khí hậu ở Paris.
Tuy nhiên, những căng thẳng trong những tháng gần đây dường như đã lắng dịu. Tổng thống đã hài lòng với màn trình diễn của ông Tillerson ở châu Á, khi họ cùng thăm viếng châu lục này vào tháng 11. Về Triều Tiên, ông Trump đã tiến gần hơn tới ông Tillerson, người từ lâu ủng hộ việc mở một cuộc đối thoại với Bình Nhưỡng.
Tuy nhiên, hai viên chức chính quyền cao cấp cho biết tổng thống đã mất niềm tin vào Ngoại trưởng của mình. Sau khi đồng ý đàm phán vào tuần trước với Triều Tiên, ông Trump quyết định thực hiện động thái này.
Hôm thứ Sáu (9/3), các quan chức Nhà Trắng gọi ông Tillerson trở về khi ông đang viếng thăm châu Phi. Ông Tillerson đã quay trở lại Mỹ vào thứ Ba (12/3), sớm hơn 1 ngày so với dự kiến, và không biết ông bị sa thải cho đến khi một phụ tá đưa ông xem tin nhắn Twitter của ông Trump, theo một quan chức Bộ Ngoại giao.
Ông Tillerson đã không được thông báo tại sao ông lại bị sa thải, quan chức này nói.
“Ngoại trưởng đã không nói chuyện với Tổng thống sáng nay và không biết lý do gì”, Steve Goldstein, người phát ngôn Bộ Ngoại giao nói. “Nhưng ông rất biết ơn vì đã có cơ hội phục vụ, và vẫn tin tưởng rằng phục vụ công là tiếng gọi cao cả và không hề hối hận”.
Chân dung tân Ngoại trưởng
Ông Trump đã gọi ông Pompeo vào cuối tuần trước và đã mời ông ta làm Ngoại trưởng trong cuộc điện thoại đó, một quan chức Mỹ nói.
Một quan chức cấp cao thứ ba cho hay: “Tổng thống muốn đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra trước cuộc hội đàm với Triều Tiên và trước khi các vấn đề thương mại có hiệu lực”.
Hồi tháng 10, ông Tillerson công khai phủ nhận những tin đồn về việc ông có thể từ chức.
Ông Pompeo sinh ngày 30/12/1963, đảm nhiệm vị trí Giám đốc CIA từ ngày 23/1/2017 sau khi được Tổng thống Donald Trump chỉ định. Trước đây, ông là thành viên đại biểu Hạ viện đại diện ban Kansas từ năm 2011 đến năm 2017.
Pompeo là người gốc Ý. Bà nội của ông được sinh ra ở Caramanico Terme. Năm 1982, Pompeo tốt nghiệp trường Trung học Los Amigos ở thung lũng Fountain, California. Năm 1986, Pompeo tốt nghiệp thủ khoa Học viện Quân sự Hoa Kỳ tại West Point, nơi ông chuyên ngành cơ khí.
Từ năm 1986 đến năm 1991, Pompeo phục vụ trong Quân đội Hoa Kỳ như là một nhân viên công binh Chi cục Thiết giáp. Ông phục vụ như một sĩ quan tuần tra Bức màn sắt trước khi bức tường Berlin sụp đổ. Ông cũng phục vụ với Phi Đoàn 2, Sư đoàn 7 và Sư đoàn Bộ binh số 4 trong Chiến tranh vùng Vịnh.
Ông Pompeo là một trong số ít những người bên ngoài tham gia vòng tròn của ông Trump để phát triển mối quan hệ gần gũi với Tổng thống, thông qua nhật báo tình báo hàng ngày ông Pompeo tiến hành mỗi sáng. Đôi khi ông Pompeo sẽ đưa nhân viên CIA giải thích một vấn đề cụ thể hoặc cho Tổng thống biết làm thế nào họ có được một thông tin nào đó.
Tên của ông Pompeo thường xuyên xuất hiện trên danh sách ngắn các công việc bên trong Nhà Trắng, bao gồm như một người kế nhiệm tiềm năng của Chánh văn phòng John Kelly.
Là giám đốc CIA, ông Pompeo đã yêu cầu Trung tâm Phản gián (CMC) phải báo cáo thường xuyên cho ông.
Hôm Chủ nhật (11/3), ông Pompeo – chứ không phải ông Tillerson hay Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis – đã xuất hiện trong các chương trình trò chuyện Chủ nhật để thảo luận về một cuộc gặp giữa ông Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un.
“Hãy yên tâm, khi tổng thống bước vào phòng với Kim Jong Un, nếu Kim Jong Un làm theo 4 cam kết ông ấy đã hứa, 4 nhượng bộ lớn, Tổng thống sẽ chuẩn bị đầy đủ cho cuộc trò chuyện của mình với Kim Jong Un”, ông Pompeo nói với CBS.
Nữ Giám đốc CIA đầu tiên
Bà Haspel, người gia nhập CIA năm 1985, là một sĩ quan tình báo đã giữ các nhiệm vụ trong bộ phận hoạt động bí mật của cơ quan này. Khi được bổ nhiệm làm Phó Giám đốc, việc bổ nhiệm bà được xem là có khả năng trấn an các đồng nghiệp bị nản chí trước những lời chỉ trích của ông Trump về cộng đồng tình báo.
Sau vụ tấn công khủng bố vào ngày 11/9/2001, bà Haspel thuộc một nhóm các quan chức giám sát việc CIA bắt giữ và thẩm vấn những kẻ tình nghi khủng bố, sử dụng các kỹ thuật mà nhiều chuyên gia và các nhà lập pháp đã mô tả là tra tấn.
Các cựu quan chức đã làm việc với bà Haspel đã bảo vệ vai trò của mình trong chương trình và nói rằng nó được cho là hợp pháp và phù hợp vào thời điểm đó.
Mỹ Khánh