Ngày 21/8, cựu luật sư Michael Cohen của Tổng thống Mỹ Donald Trump nhận tội trước tòa án Manhattan ở New York, nói ông trả tiền cho diễn viên phim cấp 3 Stormy Daniels và cựu người mẫu Playboy Karen McDougal dưới sự chỉ đạo của tổng thống nhằm bưng bít quan hệ tình ái giữa ông Trump và 2 phụ nữ này.

Cohen đồng thời thừa nhận 6 tội danh liên quan tới gian lận thuế và báo cáo tài chính sai sự thật.

Ngay hôm sau, Tổng thống Trump lên Twitter phản bác, nói hành vi vi phạm tài chính trong tranh cử của ông Cohen “không phải là tội hình sự”, dù các công tố viên và chính cựu luật sư Cohen khẳng định ngược lại. Ông Trump cũng không đưa ra bất kỳ bằng chứng gì cho lập luận của mình.

Cựu luật sư Michael Cohen đứng sau Tổng thống Trump trong một sự kiện tranh cử năm 2016. Ảnh: Reuters.

Ông Rudy Giuliani, luật sư hiện tại của Tổng thống Trump, cho rằng về bản chất, sự dàn xếp giữa ông Cohen và 2 phụ nữ trên là chuyện cá nhân và hoàn toàn không liên quan đến chiến dịch tranh cử.

Với những sự kiện này, Tổng thống Donald Trump đứng trước nguy cơ bị luận tội. Washington Post đưa ra giải thích về quyền tạm miễn truy tố hình sự của tổng thống Mỹ và việc bị luận tội có thể khiến ông Trump bị phế truất như thế nào:

Tổng thống Mỹ có thể bị truy tố hình sự khi đang tại chức?

Hiến pháp Mỹ không đề cập đến vấn đề này. Nhiều chuyên gia luật pháp cho rằng tổng thống Mỹ không thể bị truy tố khi đang tại chức, và nếu một tổng thống phạm tội hình sự, biện pháp xử lý thích hợp là luận tội (impeachment).

Hiến pháp Mỹ nêu rõ tổng thống có thể bị luận tội với các hành vi phản quốc, hối lộ hoặc “các tội nặng, nhẹ khác”.

Tòa Tối cao Mỹ không quy định một tổng thống tại vị có thể bị kết tội hình sự hay không, nhưng trong một văn bản năm 2000, Bộ Tư pháp Mỹ kết luận quy trình tố tụng hình sự sẽ gây trở ngại đến việc điều hành đất nước của tổng thống.

Ngược lại, một số chuyên gia cho rằng tổng thống đang tại vị vẫn có thể bị truy tố với lập luận không ai được quyền đứng trên pháp luật.

Quy trình luận tội tổng thống Mỹ diễn ra thế nào?

Quy trình này bắt đầu với việc các Hạ nghị sĩ Mỹ đưa ra lời buộc tội, tương tự cách đưa ra các dự luật thông thường, hoặc Hạ viện có thể khởi động tiến trình này bằng cách thông qua quyết định cho phép tiến hành điều tra.

Quyết định luận tội cần được hơn 50% nghị sĩ ở Hạ viện thông qua. Tuy nhiên, việc phế truất tổng thống đòi hỏi sự đồng thuận của ít nhất hai phần ba số nghị sĩ ở Thượng viện.

Trong lịch sử, hai tổng thống Mỹ từng bị luận tội là cựu tổng thống Andrew Johnson, bị luận tội vào năm 1868, và cựu tổng thống Bill Clinton, bị luận tội vào năm 1998. Trong cả 2 trường hợp, số đông Thượng nghị sĩ đều không thông qua quyết định phế truất và hai tổng thống trên được giữ chức vụ.

Nếu tổng thống bị luận tội và bị phế truất, phó tổng thống sẽ nắm quyền điều hành cho đến kỳ bầu cử tổng thống tiếp theo.

Cựu tổng thống Bill Clinton từng bị luận tội năm 1998 vì cáo buộc quấy rối tình dục. Ảnh: AP.

Vi phạm tài chính trong tranh cử có bị luận tội?

Các chuyên gia pháp lý vẫn tranh cãi về việc Tổng thống Trump có thể bị luận tội với cáo buộc ông chỉ đạo cựu luật sư Cohen thực hiện các hành vi vi phạm tài chính trong tranh cử hay không.

Quốc hội Mỹ toàn quyền quyết định “các tội nặng, nhẹ” được nêu trong Hiến pháp. Trong khi quốc hội cần tham khảo luật hình sự của Mỹ để đưa ra kết luận, cơ quan này không bị ràng buộc bởi bộ luật này, nhiều chuyên gia cho biết.

Ông Andrew Wright, cựu phó cố vấn của cựu tổng thống Barack Obama, cho rằng việc ông Cohen nhận tội đã đủ căn cứ để Hạ viện bắt đầu điều tra luận tội.

Theo ông Wright, Hiến pháp Mỹ nêu rằng những người thành lập đất nước lo ngại khả năng lạm quyền của người lãnh đạo, gồm việc đánh lừa công chúng trong chiến dịch tranh cử.

Một số chuyên gia khác dự đoán Tổng thống Trump có thể tranh luận rằng việc dàn xếp với 2 phụ nữ được cho là có quan hệ tình ái với ông không phải là tội hình sự vì hành vi này hướng đến mục đích bảo vệ uy tín cho ông Trump, không nhằm can thiệp kết quả bầu cử.

Dù việc dàn xếp được thực hiện với mục đích can thiệp bầu cử, một số nhà nghiên cứu luật pháp khẳng định vi phạm hành chính trong tranh cử là tội dân sự, vì vậy ông Trump có thể không bị luận tội.

Mối liên hệ giữa Michael Cohen và những sự vụ liên quan tới Trump đang bị xét xử. Đồ họa: New York Times.

Tập đoàn của ông Trump có liên quan thế nào?

Việc cựu luật sư Cohen nhận tội không chỉ khiến mình ông Trump gặp rắc rối. Hồ sơ vụ án cho thấy các giám đốc điều hành tại tập đoàn Trump Organization đồng ý hoàn trả số tiền 420.000 USD cho ông Cohen để dàn xếp với hai phụ nữ được cho là có quan hệ tình ái với Tổng thống Trump.

Sau đó, họ tìm cách che giấu vụ việc bằng cách khai số tiền trên là lệ phí pháp lý và tiền trả cho luật sư.

Các công tố viên cho rằng ông Cohen được trả khoản thù lao 600.000 USD cho việc dàn xếp với cô Daniels và cô McDougal. Theo Washington Post, tòa án có thể xem đây là hành vi đóng góp không khai báo của chiến dịch tranh cử của ông Trump.

Ông Michael Cohen, cựu luật sư của Tổng thống Trump, bị cho là được trả khoản thù lao 600.000 USD cho việc dàn xếp với cô Daniels và cô McDougal. Ảnh: Getty.

Cựu luật sư Cohen còn biết gì về Trump?

Trước tòa án Manhattan, cựu luật sư Cohen không nói rõ ông có muốn tham gia cuộc điều tra nhằm vào Tổng thống Trump hay không, nhưng theo Washington Post, rõ ràng là ông muốn.

Luật sư của Cohen lấp lửng cho rằng thân chủ của ông sở hữu thông tin có thể khiến công tố viên đặc biệt Robert Mueller, người đang điều tra cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ năm 2016, quan tâm.

Cohen từng khẳng định Tổng thống Trump biết về cuộc gặp gỡ giữa con trai ông và luật sư người Nga tại Tháp Trump trước khi nó diễn ra. Cuộc gặp này được cho là có nội dung xoay quanh những thông tin tiêu cực về bà Hillary Clinton.

Ông Lanny Davis, luật sư của Cohen, khẳng định thân chủ của ông biết rõ về hành vi “hack máy tính” (nhằm can thiệp bầu cử) và “ông Trump đã biết trước về việc này, thậm chí còn khuyến khích nó”.

Tuy nhiên, công tố viên Mueller đã quyết định rằng ông Cohen không cần thiết cho cuộc điều tra mà ông đang tiến hành.

Theo Washington Post, vẫn có khả năng ông Cohen “biết điều mà ông Mueller không biết là ông Cohen biết”.