Trước 4h chiều, Dân chủ tại Thượng viện và Hạ viện cùng đệ một nghị quyết chung về ngân sách nhằm mục đích dọn đường thông qua gói kích thích kinh tế của ông Biden chỉ bằng đa số phiếu từ Dân chủ, thay vì cần 60 phiếu lưỡng đảng.
Có hai câu hỏi lớn đặt ra ở đây. Liệu nhóm 10 Thượng nghị sĩ Cộng hoà nhìn thấy con số $618 tỉ Mỹ kim là điểm khởi đầu để họ thương lượng với Biden và sẵn sàng tăng lên, hay đây là lằn ranh đỏ của họ. Câu hỏi thứ hai, liệu Biden quan tâm đến những gì họ đề nghị.
Tại buổi họp báo thường nhật trước khi cuộc họp diễn ra, Tuỳ viên báo chí Toà Bạch Ốc Jen Psaki tỏ dấu hiệu ông Biden không mặn mà lắm. “Rõ ràng có khoảng cách lớn giữa $60 tỉ và $1,9 nghìn tỉ. Rõ ràng, ông ấy nghĩ trị giá gói cứu trợ cần phải gần với những gì ông đề nghị hơn là nhỏ hơn,” Psaki nói.
Cộng hoà hy vọng Biden tập trung nỗ lực vào dự luật đảng phái, cũng như ông bày tỏ mong muốn hợp tác với họ, có thể dẫn đến một kết quả khác, không phải Dân chủ chỉ đơn thuần thông qua dự luật với đa số phiếu.
Kết quả như thế nào, chúng ta cần phải chờ xem cuộc họp giữa Tổng thống và 10 vị Thượng nghị sĩ Cộng hoà.
Đề nghị của Cộng hoà cho thấy khác biệt căn bản trong cách các nhà lập pháp Cộng hoà muốn giải quyết khủng hoảng y tế công cộng và khủng hoảng kinh tế như thế nào. Cụ thể họ muốn có gì đó mục tiêu hơn và không quan tâm đến một kế hoạch toàn diện. Trong khi đó, Biden và các nhà kinh tế gia lại cho rằng, quốc gia trên thực tế cần sự hỗ trợ mạnh mẽ để có thể chịu được những tác động của COVID 19. Dân chủ tỏ ra thận trọng đối với những gói kích thích kinh tế quá nhỏ, tránh lặp lại những sai lầm trong cuộc Đại Suy thoái 2009 khi Quốc hội ứng phó rất bảo thủ, khiến cho phục hồi kinh tế chậm chạp và không đồng đều hơn.
Tuy nhiên, Cộng hoà lại muốn một dự luật hạn hẹp hơn để có thể giải quyết những nhu cầu y tế công cộng ngay tức thì nhưng phân phối thuốc chủng ngừa. Và họ muốn bảo đảm ngân khoản trong gói cứu trợ gần đây nhất của Quốc hội hồi tháng 12 được chi tiêu trước.
“Trong khi tôi ủng hộ tài trợ thêm cho sản xuất, phân phối vaccine, cho những người chủng ngừa, và cho xét nghiệm, nhưng còn quá sớm để tính tới một gói cứu trợ với phạm vi và kích cỡ như vậy,” Thượng nghị sĩ Susan Collins (Cộng hoà – Maine) cho hay. Là người dẫn đầu gói cứu trợ $619 tỉ Mỹ kim, Collins giới thiệu dự luật cùng với 9 đồng nghiệp Cộng hoà khác gồm, Thượng nghị sĩ Lisa Murkowski (R-AK), Bill Cassidy (R-LA), Mitt Romney (R-UT), Rob Portman (R-OH), Shelley Moore Capito (R-WV), Todd Young (R-IN), Jerry Moran (R-KS), Mike Rounds (R-SD), và Thom Tillis (R-NC).
Dự luật cứu trợ của Cộng hoà có một số lãnh vực giống với gói kích thích của Biden, như ngân quỹ dành cho ứng phó y tế công cộng và trợ cấp lương thực, thực phẩm, trong khi lại hoàn toàn khác về những điều khoản trợ cấp thất nghiệp và cứu trợ tiền mặt.
Những điểm tương đồng giữa gói cứu trợ $618 tỉ Mỹ kim và $1,9 nghìn tỉ Mỹ kim.
$160 tỉ dành cho thuốc chủng ngừa và xét nghiệm, thúc đẩy ứng phó y tế công cộng: gồm $20 tỉ Mỹ kim dành riêng cho thành lập chương trình chủng ngừa quốc gia hợp tác với các tiểu bang, bộ lạc và lãnh thổ; $50 tỉ Mỹ kim mở rộng xét nghiệm; $10 tỉ cho trang thiết bị bảo vệ cá nhân cùng với thiết bị, dụng cụ khác; $30 tỉ Quỹ Cứu trợ Thiên tai; $35 tỉ Mỹ kim cứu trợ dành cho các bệnh viện và những cơ quan dịch vụ y tế khác, trong đó có khoảng 1/5 hỗ trợ bệnh viện vùng xa xôi hiện đang đối mặt với doanh số giảm nhưng chi phí lại tăng cao.
Ngân quỹ hỗ trợ cho vaccine và xét nghiệm là lãnh vực mà Biden và Cộng hoà có cùng điểm chung, và cả hai dự luật đều dành số tiền giống nhau cho nỗ lực này.
$12 tỉ cứu trợ lương thực, thực phẩm: Cộng hoà và Biden đều muốn mở rộng chương trình tem phiếu thực phẩm SNAP cho đến cuối tháng 9, trong đó dành $3 tỉ Mỹ kim cho WIC – chương trình dinh dưỡng bổ sung cho phụ nữ, trẻ sơ sinh và trẻ em.
$4 tỉ cho sức khoẻ tâm thần: số tiền dành cho sức khoẻ tâm thần và dịch vụ lạm dụng chất gây nghiệp trong dự luật của Cộng hoà tương tự với kế hoạch của Biden.
Những điểm khác biệt:
Trợ cấp thất nghiệp: Cộng hoà muốn tiền trợ cấp thất nghiệp liên bang nhỏ hơn $300/tuần, trong thời gian ngắn hơn đến cuối tháng 6, trong khi Dân chủ đề nghị $400/tuần cho đến tháng 9. Trợ cấp thất nghiệp trong gói cứu trợ $900 tỉ Mỹ kim gần đây sẽ kéo dài đến 14 tháng 3, vì vậy Quốc hội phải thông qua gia hạn chương trình để có thể bảo đảm người dân tiếp tục nhận được trợ cấp.
Hỗ trợ chăm sóc trẻ em của Cộng hoà chỉ bằng phân nửa con số của Biden: Cộng hoà dành $20 tỉ Mỹ kim cho chương trình chăm sóc trẻ em, trong khi Dân chủ đề nghị $15 tỉ cho chương trình này, cộng với $25 tỉ cho quỹ ổn định khẩn cấp cho các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc trẻ em.
Ngân quỹ dành cho tái mở cửa trường học khác nhau đáng kể: $20 từ Cộng hoà so với $130 của Biden.
Trợ cấp cho cơ sở nhỏ hoàn toàn khác nhau: Cộng hoà bổ sung thêm tiền cho các chương trình cho vay và chương trình trợ cấp nhằm hỗ trợ các cơ sở nhỏ đang gặp khó khăn cho đại dịch, trong đó có $40 tỉ dành cho Chương trình Bảo vệ Tiền lương PPP, và $10 tỉ cho các Khoản vay Hỗ trợ Thiệt hại Thảm hoạ Kinh tế EIDL. Gói cứu trợ của Biden cũng đưa ra con số tương tự, nhưng chỉ có $15 tỉ trợ cấp cho cơ sở nhỏ, và $35 tỉ cho các khoản vay liên bang.
Trợ cấp tiền mặt: Cộng hoà đồng tình tiếp tục hỗ trợ tiền mặt cho người dân, nhưng chỉ $1000 Mỹ kim so với $1400 do Biden đề nghị. Cộng hoà hạn chế điều kiện hỗ trợ tiền mặt cho người có thu nhập hàng năm $50.000 Mỹ kim hoặc thấp hơn, và $100.000 hoặc thấp hơn đối với cặp vợ chồng, so với $75.000 và $150.000 của Biden. Những khoản trợ cấp này có $500 Mỹ kim dành cho trẻ em phụ thuộc.
Một loạt lãnh vực hoàn toàn không nằm trong gói cứu trợ của Cộng hoà, gồm hỗ trợ chính quyền địa phương, nghỉ bệnh hưởng lương, tăng lương liên bang tối thiểu lên $15 đô/giờ, và mở rộng tín dụng thuế trẻ em.
Hương Giang (Tổng hợp)