Lần đầu tiên sau 17 năm, nhiều cơ quan liên bang Mỹ phải ngừng hoạt động khi Thượng viện và Hạ viện Mỹ không thể thống nhất vấn đề ngân sách cho Chính phủ.
Tối 30/9 (giờ Mỹ), bản ngân sách thứ 3 của Hạ viện được trình lên Thượng viện Mỹ, bổ sung điều kiện loại bỏ trợ cấp y tế cho các nghị sĩ, nhân viên Quốc hội và Tổng thống. Tuy nhiên, chỉ chưa đầy một tiếng sau, nó đã bị Thượng viện bác bỏ và gửi trả về. Hạ viện đã kêu gọi đàm phán giữa đại diện hai đảng trong Quốc hội.
 |
| Chính phủ Mỹ lần đầu tiên ngừng hoạt động sau 17 năm. Ảnh: CBC |
Tuy nhiên, sau cuộc tranh luận gay gắt kéo dài nhiều giờ đồng hồ, cả hai bên đã không đạt được thỏa thuận về vấn đề ngân sách trước ngày 1/10. CNN đưa tin Chính phủ Mỹ sẽ chính thức đóng cửa từ 12 giờ 01 phút ngày 1/10. Chính phủ sẽ hoạt động trở lại ngay khi vấn đề ngân sách được Quốc hội thống nhất.
Hệ quả của việc này là vài giờ tới, khoảng 800.000 công chức sẽ phải dừng việc vô thời hạn. Trong đó, một nửa là nhân viên Bộ Quốc phòng. Các công viên quốc gia và bảo tàng Smithsonian tại Washington sẽ phải đóng cửa. Lương hưu và trợ cấp cho cựu binh cũng sẽ bị trì hoãn. Các đơn xin cấp visa và hộ chiếu cũng không được xử lý. Tuy nhiên, các hoạt động thiết yếu, như kiểm soát không lưu, an ninh quốc gia hay năng lượng vũ khí hạt nhân vẫn sẽ được tiếp tục.
Theo dự đoán của hãng nghiên cứu IHS, khi Chính phủ Mỹ đóng cửa một phần vào ngày 1/10, nền kinh tế số một thế giới sẽ bị thiệt hại ít nhất 300 triệu USD mỗi ngày do sản lượng kinh tế sụt giảm. Đây chỉ là một phần nhỏ với nền kinh tế 15.700 tỷ USD. Tuy nhiên, ảnh hưởng này sẽ gia tăng nếu tình trạng đóng cửa kéo dài, khiến niềm tin và chi tiêu của các doanh nghiệp, người tiêu dùng suy giảm.
 |
| Thị trường tài chính quốc tế chịu ảnh hưởng lớn từ thông tin Chính phủ Mỹ đóng cửa. Ảnh:N.M |
Trước đó, IHS dự đoán GDP Mỹ sẽ tăng 2,2% trong quý IV năm nay so với cùng kỳ. Tuy nhiên, nếu Chính phủ bị đóng cửa trong một tuần, tốc độ này sẽ chỉ còn 2%. Còn nếu tình hình này kéo dài tới 21 ngày như năm 1996, tăng trưởng sẽ giảm khoảng 0,9% – 1,4%, theo Guy LeBas – chiến lược gia trưởng các công cụ sinh lời cố định tại Janney Montgomery Scott.
Đây cũng không phải lần đầu tiên Chính phủ Mỹ bị đóng cửa. Họ đã rơi vào tình trạng này 17 lần kể từ năm 1977, theo Bloomberg. Trong đó, thời gian ngắn nhất là một ngày và dài nhất là 21 ngày (năm 1996).
Thùy Linh
Phủ tổng thống Mỹ chỉ thị các cơ quan liên bang thực hiện kế hoạch đóng cửa “một cách có trật tự” từng phần, sau khi cuộc chiến dai dẳng về ngân sách ở quốc hội không đưa ra được thỏa thuận nào nhằm bơm tiền cho chính phủ.
 |
| Nhà Trắng trong hoàng hôn 30/9, ít giờ trước thời hạn thông qua ngân sách liên bang. Ngân sách đã không được thông qua, dẫn đến việc đóng cửa một phần các cơ quan liên bang Mỹ. Ảnh: AFP. |
“Thật không may, chúng ta không nhận được dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy Quốc hội hành động kịp thời để Tổng thống có thể ký nghị quyết về việc tiếp tục hoạt động trước” thứ ba, thông báo của Giám đốc quản lý ngân sách Văn phòng Tổng thống Sylvia M. Burwell cho biết, vào lúc 11h46 đêm thứ hai.
“Vì vậy, các cơ quan nay cần thực hiện kế hoạch đóng cửa có trật tự. Chúng tôi kêu gọi Quốc hội nhanh chóng hành động để thông qua Nghị Quyết Tiếp tục nhằm cung cấp một phương án tạm thời đảm bảo việc thông qua ngân sách cho thời gian còn lại của năm, và khôi phục hoạt động của các cơ quan dịch vụ công ích và những chương trình quan trọng đã bị ảnh hưởng”.
Chỉ lệnh này đánh dấu lần đầu tiên trong 17 năm, chính phủ Mỹ phải đóng cửa một phần hoạt động của các cơ quan liên bang. Bắt đầu từ sáng ngày 1/10, chính phủ sẽ dừng hoạt động của các công viên quốc gia và cho tạm nghỉ việc 800.000 nhân viên. Quy mô của toàn bộ kế hoạch đóng cửa chính phủ hiện chưa rõ, và các cơ quan trọng yếu như quân sự và bưu điện vẫn tiếp tục hoạt động.
Cuộc chiến về ngân sách diễn ra dai dẳng, khi phe Cộng hòa muốn trì hoãn việc thực hiện kế hoạch bảo hiểm y tế do Tổng thống Obama đề xướng, thường gọi là Obamacare, thêm một năm, coi đó là điều kiện để nhượng bộ.
Chiều thứ hai giờ địa phương (rạng sáng nay giờ Hà Nội), thượng viện do đảng Dân chủ chiếm đa số đã bác bỏ một dự luật của Hạ viện do Cộng hòa chiếm đa số. Dự luật này quy định chỉ cung cấp tiền cho chính phủ nếu luật bảo hiểm y tế được dừng thi hành.
Trước nửa đêm 1 tiếng, Hạ viện kêu gọi thành lập một ủy ban liên viện liên đảng để tìm cách loại bỏ nguy cơ đóng cửa chính phủ, nhưng phe Dân chủ nói đã quá muộn để tránh việc này.
Ngay sau nửa đêm, Tổng thống Obama tweet: “Họ đã thực sự làm việc này. Một nhóm người Cộng hòa ở Hạ viện đã buộc chính phủ đóng cửa chỉ vì Obamacare, thay vì thông qua ngân sách.
Thượng viện Mỹ sẽ họp lại vào 9h30 sáng thứ ba để thảo luận về tình hình, lãnh đạo phe đa số Dân chủ Harry Reid cho hay.
Nạn nhân đầu tiên của việc đóng cửa một phần các cơ quan chính phủ chính là tài khoản Twitter của quốc hội. “Do sự trì hoãn trong việc cấp tiền cho chính phủ, tài khoản này sẽ không còn hoạt động nữa, cho đến khi có thông báo mới”.
 |
| Obama trong bài phát biểu về nguy cơ đóng cửa các hoạt động của chính phủ. Ảnh: AFP |
Ảnh hưởng
Theo luật định, các công việc cần thiết liên quan đến kiểm soát không lưu, thanh tra thực phẩm sẽ được duy trì.
Bộ Ngoại giao sẽ được duy trì nhưng với thời gian làm việc hạn chế. Bộ Quốc phòng được phép tiếp tục các hoạt động quân sự. Bộ Giáo dục sẽ tiếp tục cung cấp khoản tài chính trị giá 22 tỷ USD cho khối nhà trường công, nhưng giáo viên sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
12.700 viên chức của Bộ Năng lượng sẽ bị gửi về nhà, nhưng hơn 1.000 nhân viên khác được giữ lại để giám sát các kho vũ khí hạt nhân. Bộ Y tế cho nghỉ việc hơn một nửa số nhân viên.
Ngân hàng trung ương, Bộ An ninh Nội địa, Bộ Tư pháp hầu như không bị ảnh hưởng.
Dịch vụ Bưu điện Mỹ hoạt động bình thường.
Một số bảo tàng quốc gia, Viện Smithsonian, sở thú và nhiều công viên quốc gia sẽ đóng cửa.
Ánh Dương – Đức Dương