Ông John Coghlan – thứ trưởng Tư pháp Mỹ phụ trách các vụ kiện dân sự – nhấn mạnh rằng Thượng viện hoặc Hạ viện mới là “bị đơn” nếu nhóm của nghị sĩ Louis Gohmert muốn kiện theo điều 3 Đạo luật kiểm phiếu đại cử tri năm 1887.
Đơn kiện do nghị sĩ Gohmert thuộc bang Texas và 11 đảng viên Cộng hòa ở bang Arizona cùng đệ trình lên một tòa án liên bang ở Texas ngày 29-12. Theo tờ The Hill, đơn kiện được đệ trình và nhắm vào Phó tổng thống Pence sau khi ông từ chối tham gia âm mưu “lật kèo” của nhóm ông Gohmert.
Việc nhắm vào ông Pence dường như là một động tác kỹ thuật. Đơn kiện yêu cầu thẩm phán liên bang Jeremy Kernodle – một người được Tổng thống Donald Trump bổ nhiệm – tuyên bố Đạo luật kiểm phiếu đại cử tri năm 1887 là vi hiến do không phù hợp với Tu chính án thứ 12.
Nhóm ông Gohmert cũng yêu cầu thẩm phán Kernodle ra lệnh khẩn cấp, tuyên bố Phó tổng thống Pence là người “có toàn quyền quyết định lá phiếu đại cử tri nào được tính và không được tính”.
Theo đài CNN, do thuyết phục ông Pence không thành công nên những người này quyết định dùng lệnh của tòa án để gây sức ép.
Mục đích cuối cùng của họ vẫn là để ông Pence bác bỏ các đại cử tri bỏ phiếu cho ông Joe Biden và thay thế bằng những người trung thành với ông Trump, theo Hãng tin Reuters.
“Thử nghĩ xem có logic không khi phó tổng thống, bị đơn duy nhất trong vụ kiện, lại là người họ muốn phát huy tiếng nói”, Thứ trưởng Coghlan lập luận.
Ông Douglas Letter, luật sư đại diện cho Hạ viện, ngày 31-12 cũng gởi công văn đề nghị thẩm phán Kernodle bác bỏ đơn kiện.
“Tòa án nên bác đơn của những người đang tìm cách đảo ngược nền tảng các quy tắc dân chủ của quốc gia này”, ông Letter kêu gọi.
Một số chuyên gia luật hiến pháp nhận định đơn kiện của nghị sĩ Gohmert đã cố tình diễn giải sai Tu chính án thứ 12. Nội dung tu chính án này nêu rõ phó tổng thống chỉ có quyền chủ trì việc kiểm phiếu, không phải xác định phiếu đại cử tri nào hợp lệ và không hợp lệ.
Nói một cách nôm na, vai trò của ông Pence trong ngày 6-1 tới chỉ mang tính hình thức khi ông chỉ mở các bao thư chứa phiếu bầu của cử tri đoàn và đọc kết quả. Nội dung gốc như sau: “Chủ tịch Thượng viện trước sự hiện diện của Thượng viện và Hạ viện, sẽ mở tất cả các hồ sơ đã được chứng nhận và các phiếu bầu sẽ được đem ra đếm”.
Hiến pháp Mỹ quy định Phó tổng thống Mỹ cũng đồng thời là Chủ tịch Thượng viện nhưng chỉ thực hiện quyền biểu quyết khi một dự luật rơi vào thế bế tắc 50 thuận và 50 chống.
Theo tờ The Hill, mối quan hệ giữa ông Trump và ông Pence đã trở nên căng thẳng trong vài ngày gần đây vì vấn đề kiểm phiếu cử tri đoàn. Ông Pence và nhiều quan chức trong Nhà Trắng đã cố gắng giải thích với ông Trump rằng phó tổng thống không thể nào bác bỏ hoặc chỉ định đại cử tri thay thế.
Một nhóm nghị sĩ và thượng nghị sĩ Cộng hòa đã lên kế hoạch trì hoãn việc kiểm phiếu khi Thượng viện nhóm họp ngày 6-1. Nỗ lực này, theo các chuyên gia pháp lý, là không thể đảo ngược kết quả và chỉ làm tăng thêm sự thất vọng với ông Trump.
Việc ông Trump cắt ngắn kỳ nghỉ năm mới ở Florida và quay trở về Washington sớm làm dấy lên nhiều suy đoán ông đang chuẩn bị gì đó cho ngày 6-1. Đương kim tổng thống trước đó đã kêu gọi những người ủng hộ kéo về thủ đô.