PORTLAND, Oregon (NV) – “Tôi rất sợ, không biết họ sẽ làm gì tiếp theo nữa,” ông Thu Nguyễn, 57 tuổi, chủ nhân nhà hàng Utopia Restaurant & Lounge ở Portland, Oregon, đã phải lo sợ thốt lên như thế vào sáng Thứ Ba, 2 Tháng Ba. Hôm đó là lần thứ ba, kể từ Tháng Mười Hai năm ngoái, nhà hàng của vợ chồng ông bị ném đá bể cửa kính.
Lần này, ông Thu càng có thêm niềm tin rằng hành động phá hoại nhà hàng của mình là một phần của phân biệt chủng tộc mà người Mỹ gốc Á phải đối mặt kể từ khi bắt đầu đại dịch COVID-19.
“Tôi rất lo, không biết phải làm sao”
Khoảng hai tuần trước, ông Thu Nguyễn đã lo lắng tự hỏi liệu cửa tiệm mình có bị đập phá lần nữa hay không? Sáng sớm 2 Tháng Ba, nỗi lo sợ đó đã thành sự thật khi ông nghe nhân viên báo lại rằng cửa kính nhà hàng lại bị phá vỡ.
“Tôi lo lắm. Ba lần rồi, tại sao họ lại phá mình như vậy? Rồi sẽ có chuyện gì nữa? Nếu họ đập vào bên trong nhà hàng thì làm sao? Giờ tôi không biết phải làm sao nữa,” ông Thu Nguyễn nói với phóng viên nhật báo Người Việt ngay sau khi ông nhận được tin báo từ nhân viên của mình.
Vẫn như hai lần trước, theo lời ông kể, cửa kính có dấu hiệu bị một vật nặng ném vào. Lần này, vì hệ thống camera ghi hình của nhà hàng bị hỏng, nên không ghi lại được sự việc xảy ra như khoảng hai tuần trước.
“Cửa kính hai lớp ở ngay trước mặt tiền tiệm, hướng của đường 82, may mắn là bị vỡ phần kính ngoài, không xuyên vào lớp kính thứ hai,” ông Thu nói, và cho biết ông đã báo cảnh sát địa phương.
Hai lần trước, nhà hàng của ông bị ném đá vào cửa kính hướng ra phía khu vực đậu xe của plaza. Khi xem lại đoạn camera ghi hình được vào ngày 21 Tháng Mười Hai, ông Thu nói thấy một xe van màu trắng chạy vào bãi đậu xe. Sau đó, có một người bước ra khỏi xe với cục đá trong tay, ném vào cửa kính của nhà hàng và quay trở lại xe chạy đi.
“Lúc đầu tôi nghĩ ai đó không hài lòng, không thích dịch vụ của chúng tôi. Nhưng sau đó, ngày 29 Tháng Giêng lại xảy ra lần nữa, nên tôi nghĩ là ‘something wrong.’ Rồi khi biết có nhiều tiệm có chủ gốc Á gần đây cũng bị phá tương tự, thì tôi nghĩ đây là hành động của ‘hate crimes,’” ông Thu nói.
Những lần nhà hàng bị ném đá, ông Thu đều báo với cảnh sát địa phương và cung cấp hình ảnh từ camera ghi hình. Tuy nhiên, theo ông nói, cho đến nay vẫn chưa tìm ra người ném đá.
Chỉ xảy ra từ khi có dịch COVID-19
Ông Thu Nguyễn là người tị nạn gốc Việt sang Mỹ năm 1986. Vợ của ông là bà Bích Vân Lê, sang Mỹ năm 1992. Năm 2006, ông bà mở nhà hàng Utopia Restaurant & Lounge. Công việc kinh doanh thuận lợi. Nhà hàng không gặp bất kỳ hành vi phá hoại nào, cho đến khi dịch virus Corona xảy ra. Tuy không dám khẳng định đó là phản ứng của sự kỳ thị chủng tộc liên quan đến dịch bệnh COVID-19 xuất phát từ Trung Quốc, nhưng theo ông Thu, ngoài lý do đó ra, ông không thể nghĩ đến lý do nào khác.
Nhà hàng Utopia của vợ chồng ông Thu Nguyễn là một trong ít nhất 13 cơ sở thương mại ở Jade District, khu buôn bán đa số do người gốc Á Châu là chủ, đã bị đập cửa kính từ cuối Tháng Giêng, 2021.
Vào chiều Thứ Năm, 25 Tháng Hai, tổ chức Nailing It For America đã tổ chức một cuộc họp báo ở Garden Grove kêu gọi các cộng đồng chống lại các hành vi kỳ thị người Á Châu liên quan dịch COVID-19.
Trong buổi họp báo, bà Linda Nguyễn, người điều hành của nhóm y tế 360 clinic đã kể lại câu chuyện bị kỳ thị mà chính bà là nạn nhân. Vào Tháng Ba năm ngoái, lúc đại dịch khởi phát, bà Linda đi mua sắm trong một cửa hàng Target thì hai vợ chồng đứng phía sau có thái độ kỳ lạ. Họ đã ho và nói nên tránh xa vợ chồng của bà vì “bà Linda nhiễm virus Corona.” Thêm vào đó, khi đi làm, bà Linda nghe một nhân viên đùa giỡn và gọi đại dịch này là “virus Trung Quốc,” làm nhiều nhân viên khác cười theo.
Theo ghi nhận của tờ People, tội phạm do thù ghét và nạn kỳ thị người gốc Á tăng lên từ đầu đại dịch COVID-19 đến nay. Nhiều người đã đồng ý nguyên nhân của việc này một phần là do cựu Tổng Thống Donald Trump – người đã gọi COVID-19 là “virus Trung Quốc” và “Kung Flu” – là nguyên nhân dẫn đến sự phân biệt và kỳ thị chủng tộc.
Bà Duncan Hwang, 39 tuổi, phó giám đốc Mạng Lưới Người Mỹ Gốc Châu Á Thái Bình Dương ở Portland, cho biết: “Lời nói có ảnh hưởng vô cùng và có thể được sử dụng để kích động bạo lực. Chúng ta đang thấy điều đó ở đây. Mọi người cảm thấy đúng khi nhắm mục tiêu vào người Mỹ gốc Hoa vì họ gây ra đại dịch.”
Người Mỹ gốc Á là nạn nhân
Thật ra, kể từ khi đại dịch COVID-19 xuất hiện, người Mỹ gốc Á nói chung đã phải hứng chịu sự kỳ thị chủng tộc.
Tháng Hai, 2020, cô Tori Võ, cư dân của San Jose, California, đã từng phải đối diện với sự phân biệt đối xử trên một chuyến bay của hãng Volaris, chỉ vì cô là “người gốc Á.”
Cô Tori kể với phóng viên nhật báo Người Việt, cô đã gặp phải thái độ “không thiện cảm” của nhân viên hãng bay Volaris từ khi đứng chờ ở cổng vào máy bay.
“Ở quầy check-in, họ hỏi tôi là trong 30 ngày vừa qua bạn có đi Trung Quốc không. Tôi trả lời là không, thì họ lại cười nói với nhau bằng tiếng của họ (Spanish). Rồi đến chờ boarding, ghế ngồi của tôi là 1A, tôi vào máy bay chung với group 3. Một nam nhân viên ở cửa máy bay không lấy vé của tôi, mà bảo tôi ‘No, you go over there.’ Tôi làm theo như thế. Khi đưa vé máy bay cho một nữ nhân viên khác thì người này xem rồi bảo tôi có thể vào. Nhưng người nam nhân viên khi nãy không cho, vẫn nói ‘No, you go over there. You need to be checked,’” cô Tori kể lại.
Sự kỳ thị lên đến “đỉnh điểm” khi cô Tori vào trong máy bay. Ghế ngồi 1A của cô “được” chuyển cho một hành khách khác. Một trong những tiếp viên của phi hành đoàn hôm đó đề nghị cô Tori chuyển sang ghế 12B mà không nêu được bất kỳ lý do nào. Cô đã phải chấp nhận ngồi vào chiếc ghế bất đắc dĩ với dòng nước mắt tủi thân. Sự việc chưa dừng lại ở đó. Khoảng một tiếng đồng hồ sau, là thời gian phục vụ nước uống cho hành khách. Chai nước suối thay vì đưa tận tay cho khách thì được “quăng” lên ghế trống bên cạnh nữ hành khách gốc Á này.
“Khi đến phi trường San Jose, chuẩn bị ra khỏi máy bay, tôi dự tính sẽ đến tìm tiếp viên trưởng của chuyến bay để nói chuyện. Nhưng lúc đó vì tôi rất tức giận, tôi sợ không kềm chế được, và cũng là lần đầu tiên trong đời tôi gặp phải sự kỳ thị như vậy, cho nên tôi đã thôi. Về đến nhà, tôi mới gửi email để khiếu nại hãng bay Volaris,” cô Tori nói.
Một gia đình Mỹ gốc Á khác, vào ngày Lễ Độc Lập 4 Tháng Bảy, 2020, cũng là nạn nhân của tình trạng kỳ thị chủng tộc. Đó là gia đình ông bà Raymond Orosa, ở Carmel Valley, miền Bắc California.
Chuyện xảy ra ở nhà hàng Lucia Restaurant and Bar ở Carmel Valley. Hôm đó, ngày 4 Tháng Bảy, 2020, Lễ Độc Lập của nước Mỹ, cũng là sinh nhật của bà Mari Orosa, vợ ông Raymond Orosa, một gia đình người Mỹ gốc Philippines. Không khí buổi tiệc vui nhanh chóng bị một người đàn ông da trắng ngồi ở bàn đối diện cắt ngang. Người này có những lời nói thô tục, mang nặng sự kỳ thị như: “F— Asians.”
Nói với phóng viên nhật báo Người Việt qua điện thoại, ông Orosa cho biết: “Gia đình chúng tôi đang trò chuyện vui vẻ với nhau, thì tôi nghe rất rõ tiếng nói từ bàn bên cạnh, là ‘F— Asians.’ Khi đó, Jordan Chan, cháu của tôi, nhanh chóng ghi hình lại và yêu cầu ông ta lặp lại lời nói khi nãy. Sau đó thì tất cả những gì xảy ra là như bạn thấy trong video.”
Đoạn ghi hình cho thấy khi cô Jordan yêu cầu người đàn ông da trắng lặp lại lời nói, thì ông ta đưa ngón tay giữa lên, và nói: “Trump sẽ f— mấy người. Các người f— phải rời khỏi (nước Mỹ?). Các người f— Châu Á…”
Theo lời ông Orosa, biểu hiện của người đàn ông đó rất giận dữ và đầy vẻ căm thù.
Trả lời về việc liệu có nguyên nhân nào dẫn đến thái độ đó, ví dụ gia đình ông Orosa đã trò chuyện lớn tiếng làm cho người đàn ông da trắng cảm thấy không thoải mái trong không gian nhà hàng, ông Orosa nói: “Hoàn toàn không. Chúng tôi trao đổi với nhau vừa phải. Chúng tôi thật sự không hiểu được vì sao ông ấy nổi giận và có lời lẽ như thế.”
Chuyện mới nhất liên quan kỳ thị chủng tộc xảy ra ở Ladera Ranch, California. Ngay sau khi chuyển đến California vài tháng trước, gia đình của ông Haijun Si đã gặp phải hàng loạt những phản ứng tiêu cực liên quan đến “hate crimes.”
Nhà của ông Si bị nhóm thanh niên liên tục kéo đến mỗi đêm, bấm chuông, la hét, đập cửa. Có người nói ông Si rằng: “Go back to your country.” Có người thì dùng những từ rất “thấp kém” để gọi vợ của ông Si, một người Trung Quốc. Thậm chí, có những người đã ném đá vào nhà ông. Theo tường thuật của nhật báo Los Angeles Times, gia đình ông Si phải thay phiên nhau “làm bảo vệ” bên ngoài căn nhà của họ. Họ dựng hàng rào, gọi cảnh sát… nhưng các hành động quấy phá vẫn không dừng lại. Sau đó, những ngôi nhà xung quanh phải “vào cuộc.”
Mỗi tối, hàng xóm tụ tập về ngôi nhà hai tầng của gia đình ông Si, đặt ghế ngồi trước lối đi vào nhà ông. Những người khác theo dõi xe của họ hoặc “tuần tra” các công viên gần đó.
Cho dù ông Thu Nguyễn đã phải lấp những ván gỗ dày để chắn kính, nhưng, như ông đã tự hỏi: “Nếu họ vào trong tiệm quấy phá thì sao?” Rồi những hàng xóm tốt bụng của ông Si phải giúp ông ngồi canh cửa cho đến bao giờ? Và, trong tương lai, khi vaccine đã ngăn chặn được COVID-19 ở Mỹ, thì liệu sự kỳ thì chủng tộc nhắm vào người gốc Á Châu có được dừng lại và họ sẽ không còn bị gọi là “virus Trung Quốc?” [qd]
—-
Liên lạc tác giả: [email protected]