Những phê phán chính quyền của tổng thống Obama và các chính phủ trước đó luôn xuất hiện trong các cuốn sách của ông Donald Trump trước khi ông lên làm tổng thống Mỹ. Trong đó, phê phán về việc lãng phí được ông tập trung khá nhiều.
Trong cuốn Đã đến lúc phải cứng rắn để khôi phục sự vĩ đại của nước Mỹ (Time to Get Tough: Making America #1 Again) (NXB Thế giới, 2016, bản dịch của Hoàng Đăng Sơn và Trần Thảo Lam), ông dành hẳn một chương để gay gắt phê phán tính lãng phí này, với tiêu đề “Một chính phủ mà chúng ta đủ sức chịu đựng” (Chương 5).
Trong chương sách này, ông cảnh báo người dân Mỹ “Washington đang lãng phí tiền của chúng ta”, trong đó ông trích dẫn báo cáo của GAO cho rằng, mỗi năm, chính phủ liên bang của Mỹ chi tiêu hàng tỉ USD cho hàng chục những chương trình phí phạm chồng lấn lên nhau. “Một giải pháp đơn giản – tổ chức hợp lý và hợp nhất 2.100 trung tâm dữ liệu – sẽ giúp tiết kiệm 200 tỷ USD trong 10 năm tới”, ông viết.
Ông Donald Trump đưa ra những thống kê đáng kinh ngạc: Trong 5 năm qua (từ năm 2010 về trước), Cục Quản lý Nhân sự Mỹ chi trả tới 601 triệu USD tiền hưu trí cho những người đã chết.
Ông cho rằng, việc chính phủ Mỹ năm 2010 chi tiêu tới 600.000 USD cho việc tạo ra trò chơi video liên quan đến chó sói và 250.000 USD cho nghiên cứu về chuyện tình thời Internet là lãng phí. “Số tiền mà chúng ta phải khổ nhọc mới kiếm được đã bị thổi tung tít tắp”, ông kích động người dân Mỹ.
Donald Trump nêu một ví dụ cụ thể về một sân băng rộng tới 1 mẫu – do đó là sân trượt băng nhân tạo lớn nhất nước Mỹ – ngay dưới căn hộ của ông ở tòa tháp Trump Tower ở New York. Do chính quyền thành phố không quản lý nổi, sân băng này đã phải đóng cửa suốt 7 năm trời, gây lãng phí 21 triệu USD. “Đây là một cơn ác mộng chính trị và là nỗi hổ thẹn lớn đối với thành phố”.
Chính ông Trump đã đề nghị được tiếp quản lại sân băng và tự bỏ tiền ra xây dựng lại. Ông khoe trong sách rằng đã cam kết với thành phố sẽ hoàn thành sân băng dành cho nữ trong 6 tháng và đã thực hiện chỉ trong 4 tháng, với chi phí 1,8 triệu USD.
Ông cũng nhấn mạnh rằng số tiền này “là để loại bỏ toàn bộ phần công việc kém cỏi được thực hiện từ trước khi tôi tiếp quản” và cho rằng, đây chỉ là một nghiên cứu về sự khác biệt giữa các dự án tư nhân và dự án của chính phủ.
Tổng thống đương nhiệm của Mỹ phê phán cựu Tổng thống George W. Bush rằng “khả năng kiểm soát yếu kém của ông trong bão Katrina (năm 2005) là kinh khủng”, còn quyết định phát động chiến tranh tại Iraq của vị tổng thống này “đã khiến nước Mỹ tổn thất cả nghìn tỷ USD và hàng nghìn sinh mạng”.
“Nhưng những món chi tiêu quá đà của Tổng thống Bush không là gì so với Tổng thống Obama”, ông Trump nhắm mũi dùi vào vị tổng thống mà ông sẽ thay thế. Ông mô tả: Chỉ trong 3 năm, Obama đã làm khoản nợ của nước Mỹ ‘rộng ngoác’ đến nỗi “chúng ta phải vay mượn 4 tỷ USD mỗi ngày”.
“Nếu so sánh, dưới thời Tổng thống George W. Bush, trong suốt nhiệm kỳ 8 năm làm tổng thống, con số chúng ta phải vay mượn mỗi ngày là 1,6 tỷ USD. Chẳng tuyệt vời gì, nhưng thế là khá hơn nhiều”, ông dè bỉu khi so sánh với chính quyền Obama.
Trong cuốn sách của mình, ông Trump vẫn còn hậm hực khi nhắc về việc món quà trị giá 100 triệu USD mà ông định tặng chính quyền đã không được nội các của ông Obama đón nhận. Đó là lần ông xem tivi và nhận thấy Tổng thống Obama khi đãi tiệc các nhà lãnh đạo tại sân Nhà Trắng, đã dựng một chiếc lều trông “cũ kỹ và tồi tàn”.
Ông Trump đã gọi cho ông David Axelrod – chiến lược gia cao cấp hàng đầu của ông Obama, thông báo muốn xây dựng tặng chính quyền một phòng khánh tiết bậc nhất thế giới, với chi phí đến 100 triệu USD. Tuy nhiên, sau đó, đã không ai liên hệ lại với ông, và ông đồng ý với nhà báo Rush Limbaugh rằng họ không liên lạc với ông vì ông là người Cộng hòa.
“Đơn giản đó là cách làm ăn ở Washington, hàng tỷ USD bị phí phạm và mọi người đơn giản chẳng quan tâm”, ông nhận xét và cho rằng “Đó chỉ là ví dụ nho nhỏ cho thấy chính quyền Obama không khôn ngoan về chuyện tài khóa và chắc chắn không quan tâm đến việc tận dụng những cách thức mang lại lợi ích lớn nhất có thể cho nước Mỹ”.
Sau khi liên tiếp tung ra những cuốn sách gay gắt của mình và tiến hành một cuộc vận động tranh cử với kết quả đầy bất ngờ, ông Donald Trump đã trúng cử tổng thống Mỹ nhiệm kỳ 2017-2021. Sau gần 3 năm giữ cương vị người đứng đầu chính quyền Mỹ, ông cũng đã làm được nhiều điều cam kết khi tranh cử. Tuy nhiên việc ông có làm khác những điều ông phê phán các chính quyền trước đó hay không, cũng cần chờ đến khi kết thúc nhiệm kỳ của ông, hoặc chờ đón cuốn sách tiếp theo ông viết.