Trong chiến dịch vận động tranh cử năm 2016, Daniels doạ sẽ công khai tiết lộ chuyện tình ái trước đây với ứng cử viên tổng thống Cộng hòa. Cựu luật sư chuyên đi sửa sai cho ông Trump, Michael Cohen, bị tuyên án 3 năm tù liên bang do phần nào dính líu tới chi tiền bịt miệng trên. Nhưng hồ sơ toà nói rõ, ông Trump cũng tham gia vào kế hoạch này với Cohen. Tài liệu gọi Tổng thống là “Nhân vật 1” – người thực hiện “một chiến dịch thành công cho Tổng thống Hoa Kỳ.” Ông Trump vẫn là một đồng phạm chưa bị truy tố, vì Bộ Tư pháp chủ trương không truy tố một đương kim tổng thống. Trong khi đó, công tố viên tiểu bang và địa phương có thẩm quyền riêng trong việc theo đuổi những tội phạm trong khu vực tài phán của họ. Vance và Tổng Biện lý New York, Letitia James mở những cuộc điều tra riêng biệt về ông Trump – người lúc đó là cư dân New York và có công ty ở New York.
Cohen từng là cộng sự trung thành nhất của ông Trump, sẵn sàng làm và nói gần như bất cứ điều gì để bảo vệ ông ta. Điều đó đã thay đổi lâu nay. Trên chương trình podcast “Mea Culpa” do ông ta phụ trách, cựu luật sư của cựu Tổng thống nói rõ sự phẫn nộ của mình. “Tôi ngồi tù vì ông ta, và vì những việc làm bẩn thỉu của ông ta,” Cohen nói. “Đó là cuộc điều tra của Vance mà tôi tin sẽ làm cho Trump mất ngủ mỗi tối. Bên cạnh nỗi kinh hoàng vì thực sự phải công khai thuế thu nhập cá nhân 8 năm của ông ta, Vance đang tích lũy một bản đồ tội phạm rộng lớn mà Trump phải trả lời.”
Là người hợp tác với Văn phòng Biện lý Manhattan trong suốt thời gian vừa qua, Cohen tin rằng, những người con của cựu Tổng thống và Allen Weisselberg – Giám đốc Tài chánh của Trump Organization – cũng đang bị săm soi pháp lý.
Cuộc điều tra của Vance ban đầu tập trung vào những khoản chi trả bịt miệng. Trump phủ nhận có bất cứ mối quan hệ nào với Daniels hay Karen McDougal – cựu người mẫu tạp chí Playboy cũng tuyên bố có tình ái với cựu Tổng thống. Cohen tạo ra những ngân phiếu cho thấy Trump đã hoàn lại cho ông ta một số khoản tiền bịt miệng dưới danh nghĩa chi phí pháp lý. Cohen cáo buộc những khoản chi trả được cả Trump và Weisselberg chỉ đạo. Trong khi đó, câu chuyện của cựu Tổng thống về những khoản tiền này thay đổi theo thời gian. Ông ta ban đầu bảo rằng không hay biết gì, rồi sau đó luật sư tư Rudy Giuliani lại miêu tả chúng là những khoản hoàn trả, rồi Trump lại bảo là lệ phí pháp lý hàng tháng cho Cohen.
Mặc dù cho đến nay, cả Trump và Weisselberg đều không bị cáo buộc phạm tội, nhưng nếu Trump hoặc bất cứ ai trong công ty tạo ra những khoản chi trả trái phép dưới danh nghĩa chi phí pháp lý, họ có thể đã vi phạm luật New York nghiêm cấm giả mạo hồ sơ kinh doanh. Những tội như vậy thông thường là tội tiểu hình, nhưng chúng có thể trở thành tội đại hình nếu chúng nằm trong những tội khác như gian lận thuế và gian lận bảo hiểm.
Cuộc điều tra của ông Vance kể từ đó được mở rộng thành cuộc thẩm tra rộng rãi về khả năng ông Trump và Trump Organization có hành vi gian lận thuế, ngân hàng và bảo hiểm. Các nhà điều tra đang đặt nghi vấn, liệu cựu Tổng thống có kiếm lợi bất hợp pháp bằng cách cố tình đánh lừa nhà chức trách về giá trị các bất động sản của ông ta hay không. Cohen cáo buộc Trump thổi phồng giá trị tài sản để được hưởng những khoản vay và hợp đồng bảo hiểm ưu đãi, trong khi lại hạ thấp giá trị những tài sản đó để được giảm thuế.
Như New York Times tiết lộ, Trump chỉ trả $750 đô la thuế thu nhập liên bang trong năm đầu tiên làm tổng thống, và ông ta không trả đồng xu cắc bạc thuế thu nhập 10 năm trong tổng số 15 năm. Trump khai kinh doanh thua lỗ hàng trăm triệu Mỹ kim, và trong thời gian giữa năm 2010 đến 2018, ông ta khai $26 triệu Mỹ kim “chi phí tư vấn” là chi phí kinh doanh. Trong những khoản phí tư vấn này có $747.622 Mỹ kim được trả cho Ivanka Trump liên quan đến những dự án mà cô ta làm việc dưới tư cách là nhân viên hưởng lương của Trump Organization.
Những khoản phí tư vấn này đều được cả đội ngũ pháp lý của bà James và ông Vance để mắt tới. Tổng biện lý New York đang điều tra những cáo buộc dân sự. Bà James lấy được lệnh toà bắt buộc Trump Organization giao nộp tài liệu và buộc Eric Trump hiện trong vai trò lãnh đạo công ty phải ra trả lời thẩm vấn. Còn Biện lý Hoa Kỳ lại tập trung vào các tội hình sự. Phạm vi rộng lớn của cuộc điều tra được Văn phòng ông Vance gợi ý trong hồ sơ đệ lên toà vào tháng 8 vừa qua, trong đó chỉ ra, các công tố viên đang thẩm tra “hành vi phạm tội rộng rãi và kéo dài có thể xảy ra tại Trump Organization.”
Một số nguồn tin am hiểu cho hay, trong hai tháng qua, tốc độ và nhịp điệu của cuộc điều tra đại bồi thẩm đoàn của Vance gia tăng đáng kể. Một nguồn tin tham gia vào cuộc điều tra cho hay, họ “làm ngày và đêm.” Từng than phiền công việc đình trệ khi Vance chờ cho ông Trump rời Tòa Bạch Ốc, và rồi chờ đợi hồ sơ khai thuế của ông ta, một nguồn tin khác bây giờ tiết lộ, họ “bây giờ thực sự nghiêm túc.” Ban đầu, nguồn tin này cảm thấy các nhà điều tra dường như chậm chạp trong việc thẩm vấn các nhân chứng. Nhưng gần đây, người này cho hay, các câu hỏi của công tố viên trở nên “rõ ràng, rất sắc bén,” và họ đang ngày càng tới gần hơn.
Thay đổi diễn ra ngay sau khi Văn phòng Manhattan đưa ra quyết định bất thường, mướn một phụ tá đặc biệt ngoài đội ngũ, cựu công tố viên liên bang nổi tiếng Mark Pomerantz. Theo một nguồn tin thông thạo sự việc, Pomerantz được đưa vào một phần để “làm người ta sợ vãi đái.” Báo chí miêu tả Pomerantz – cựu lãnh đạo ban hình sự Văn phòng Biện lý Hoa Kỳ quận Nam New York – là một chuyên viên truy tố tội phạm có tổ chức, chủ yếu là vào năm 1999, ông đã truy tố con trai Bố già John Gotti. Trên thực tế, đây không phải là vụ án lớn. Giá trị sâu hơn của Pomerantz, theo những người biết rõ ông, là cựu công tố viên dành hai thập niên qua tại hãng luật danh tiếng Paul, Weiss, đại diện cho các bị cáo hình sự cổ cồn trắng đầy quyền lực và giàu có. Kinh nghiệm này giúp ông có khả năng không chỉ đưa ra một hồ sơ khôn ngoan, mà còn lường trước được những lỗ hổng mà mục tiêu gian manh có thể trốn thoát. “Ông ấy là một luật sư sáng giá, tài giỏi,” Roberta Kaplan – luật sư kiện tụng từng làm việc Pomerantz – cho hay. “Ông ấy biết lúc nào nên thúc đẩy, lúc nào không.”
Còn cựu Tổng Biện lý New Jersey từng làm việc cho Văn phòng Biện lý Manhattan dưới thời Morgenthau, Anne Milgram cho rằng, Pomerantz “có tầm vóc lớn hơn bất cứ ứng cử viên nào hiện nay cho Văn phòng Biện lý.” Milgram tin, sự hiện diện của ông sẽ bảo đảm vụ án ông Trump nằm trong vòng kiểm soát khi người kế nhiệm Vance nhậm chức. Bà lưu ý, trước tình trạng ông Trump thường nói về săn lùng phù thuỷ nên Pomerantz là người ngoài Văn phòng Biện lý sẽ giúp đưa vụ án “ra khỏi chính trị.”
Vance gần đây cũng mướn công ty kế toán pháp lý hàng đầu FTI có khả năng thẩm tra lượng dữ liệu tài chánh khổng lồ. Kết nối lại, như luật sư bảo thủ George Conway cho hay, việc thuê mướn tuyển dụng “là những dấu hiệu cho thấy văn phòng Biện lý đang giải quyết cuộc điều tra rất nghiêm túc – họ rõ ràng nghĩ có gì đó trong tay, và đang tìm cách mài dũa và chuyển sang cho bồi thẩm đoàn ở New York.”
Các chuyên viên pháp lý khác cũng đồng tình, mọi dấu hiệu cho thấy đội ngũ của Vance có niềm tin vào một cáo buộc hình sự, nhưng không nên có ảo giác đây là một vụ án dễ dàng hay chắc chắn.
Hương Giang (Theo The New Yorker)