(Washington Post) – Các cơ quan tình báo Hoa Kỳ vào tháng 1 và tháng 2 đã đưa ra những cảnh báo khẩn cấp và tuyệt mật về mối nguy hiểm toàn cầu do virus corona gây ra, trong khi Tổng thống Donald Trump và các nhà lập pháp xem nhẹ mối đe dọa, và không có hành động để ngăn chặn lây lan mầm bệnh, theo các viên chức thông thạo báo cáo của cơ quan gián điệp.
Các báo cáo tình báo không dự đoán khi nào virus có thể xuống bờ biển Hoa Kỳ, cũng như không đề nghị những bước đi cụ thể cho các viên chức y tế, những vấn đề ngoài tầm tay của các cơ quan tình báo. Nhưng họ theo dõi sự lây lan virus ở Trung Quốc, và sau đó, ở các nước khác, cũng như cảnh báo việc chính phủ Trung Quốc dường như giảm tối thiểu mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh.
Kết hợp cùng với nhau, các báo cáo và cảnh báo vẽ nên một bức tranh ban đầu về virus cho thấy đặc điểm của đại dịch toàn cầu có thể đòi hỏi chính phủ phải có hành động nhanh chóng để khống chế. Nhưng bất chấp một loạt báo cáo liên tục, Trump vẫn tiếp tục công khai và không công khai xem nhẹ mối đe doạ của virus đối với người Mỹ. Các nhà lập pháp cũng vậy, họ đã không chống lại virus một cách nghiêm túc cho đến tháng này, khi các viên chức vật lộn buộc công dân của mình ở trong nhà, và các bệnh viện đang quá tải với bệnh nhân COVID 19.
Các cơ quan tình báo “đã cảnh báo vấn đề này từ tháng 1,” một viên chức được xem báo cáo tình báo gởi cho các nhà lập pháp ở Quốc hội, phụ tá của họ, cũng như các viên chức trong chính phủ Trump cho hay.
Donald Trump có thể không mong đợi điều này, nhưng nhiều người khác trong chính phủ lại biết trước, chỉ có điều họ không thể thuyết phục ông ta có hành động, viên chức này cho hay. “Hệ thống nhấp nháy đèn đỏ.”
“Tổng thống Trump đã có những biện pháp lịch sử, mạnh mẽ, để bảo vệ sứ khỏe, thịnh vượng và an ninh của người dân Mỹ – và đã làm như vậy, trong khi truyền thông và Dân chủ chỉ muốn tập trung vào chính trị ngớ ngẩn vào cuộc luận tội giả tạo, bất hợp pháp,” phát ngôn nhân Toà Bạch Ốc Hogan Gidley bác bỏ chỉ trích phản ứng của ông Trump. “Chuyện này còn hơn ghê tởm, đáng khinh bỉ, ô nhục đối với những nguồn tin ẩn danh hèn nhát đang tìm cách viết lại lịch sử. Đây là mối đe doạ rõ ràng đối với quốc gia vĩ đại này.”
Các chuyên viên sức khoẻ công cộng chỉ trích Trung Quốc đã làm chậm ứng phó với bùng phát dịch virus corona có nguồn gốc xuất phát từ Vũ Hán, và thời gian quý giá trong việc ngăn chặn lây lan đã bị mất. Tại buổi họp báo ở Toà Bạch Ốc vào thứ Sáu, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Alex Azar cho hay, các viên chức được báo động những báo cáo ban đầu về virus bởi những cuộc điện đàm thảo luận giữa Giám đốc Cơ quan Kiểm soát và Ngăn ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ CDC với các đồng nghiệp Trung Quốc vào ngày 3 tháng 1.
Cảnh báo từ các cơ quan tình báo Mỹ gia tăng cho đến cuối tháng 1 và đầu tháng 2. Đến lúc đó, đa số các báo cáo tình báo nằm trong văn thư báo cáo hàng ngày, và thông báo từ Văn phòng Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia và CIA đều về COVID 19.
Những cảnh báo gia tăng trùng hợp với hành động bán tống cổ phiếu trị gía khoảng $628,033 và $1.72 triệu Mỹ kim. Là Chủ tịch Uỷ ban Tình báo Thượng viện, ông Burr nắm tất cả báo cáo tuyệt mật về virus corona. Burr vào hôm thứ Sáu gởi ra tuyên bố bênh vực chuyện mình bán cổ phiếu, bảo rằng hoàn toàn dựa vào thông tin công khai, và kêu gọi Uỷ ban Đạo đức Thượng viện điều tra.
Một nhiệm vụ quan trọng đối với các nhà phân tích trong suốt thời gian dịch bệnh bùng phát là xác định xem liệu các viên chức ngoại quốc có che dấu khủng hoảng y tế công cộng hay không.
Tại Bộ Ngoại giao, nhân viên căng thẳng theo dõi báo cáo về virus. Một viên chức lưu ý, vấn đề này được đưa ra bàn tại một cuộc họp vào tuần thứ 3 của tháng 1, chung quanh thời điểm mà nhân viên ngoại giao Mỹ tại Vũ Hán được đưa về quê nhà trên những chuyến bay thuê riêng, một dấu hiệu cho thấy nguy cơ sức khỏe công cộng rất đáng kể. “Vào tháng 1, rõ ràng có nhiều lời bàn tán,” một viên chức nói.
Bên trong Toà Bạch Ốc, các cố vấn của Trump chật vật tìm cách để ông để để mắt tới virus nghiêm túc. Azar không thể gặp Trump để nói với ông về virus cho đến ngày 18 tháng 1. Khi nói chuyện được với Tổng thống trên điện thoại, thì ông Trump lại chen ngang, chuyển sang hỏi về vấn đề thuốc lá điện tử, và những sản phẩm thuốc lá điện tử có hương vị sẽ quay trở lại thị trường.
Vào ngày 27 tháng 1, các cố vấn Toà Bạch Ốc cùng với tạm quyền Đổng lý Toà Bạch Ốc lúc đó là Mick Mulvaney tìm cách lôi kéo sự chú ý của các viên chức cao cấp vào virus. Joe Grogan – lãnh đạo Hội đồng Chính sách đối nội của Toà Bạch Ốc – lập luận, chính phủ cần phải xem vấn đề virus nghiêm túc hoặc tái tranh cử của tổng thống sẽ trả giá, và đối phó với virus có vẻ sẽ chi phối đời sống Mỹ trong nhiều tháng.
Mulvaney bắt đầu tổ chức nhiều cuộc họp thường lệ hơn, nhưng Trump vẫn bác bỏ vì ông không tin virus lại lây lan rộng trên khắp Hoa Kỳ.
Đầu tháng 2, Grogan và những cố vấn khác bắt đầu quan ngại việc không có đủ xét nghiệm để xác định tỉ lệ nhiễm virus corona. Các viên chức khác, trong đó có Matthew Pottinger – phó cố vấn an ninh quốc gia – kêu gọi ứng phó mạnh mẽ hơn.
Nhưng ông Trump vẫn bác bỏ, và tiếp tục bảo đảm người dân Mỹ rằng, virus corona sẽ không lan tràn như ở các quốc gia khác. “Tôi nghĩ rồi sẽ tốt đẹp,” Trump tuyên bố vào ngày 19 tháng 2. “Tôi nghĩ khi chúng ta sang tháng 4, thời tiết ấm hơn, thì sẽ ảnh hưởng rất tiêu cực đến loại virus này.”
5 ngày sau, Trump tiếp tục tuyên bố trên Twitter, “virus Corona đang được kiểm soát ở Mỹ. Thị trường chứng khoán bắt đầu trông rất tốt đối với tôi.”
Trump khăng khăng trái ngược với các cố vấn có lẽ nằm ở mối quan hệ với Chủ tịch Tập Cận Bình, người mà Tổng thống Mỹ tin rằng đã cung cấp cho ông ta thông tin đáng tin cậy về virus lây lan ở Trung Quốc như thế nào, bất chấp báo cáo từ các cơ quan tình báo rằng, Bắc Kinh không nói thật về mức độ khủng hoảng virus corona của họ.
Một số cố vấn của Trump cho ông biết, Bắc Kinh không đưa ra con số chính xác về người nhiễm bệnh hay tử vong. Thay vì ép Trung Quốc thì Trump lại công khai ca ngợi họ. “Trung Quốc đã làm việc tích cực để khống chế virus Corona,” Trump đăng trên Twitter vào ngày 24 tháng 1. “Hoa Kỳ đánh giá cao nỗ lực và minh bạch của họ. Tất cả sẽ có kết quả tốt, thay mặt nhân dân Mỹ, tôi muốn cám ơn Chủ tịch Tập!”
Trump vào ngày 3 tháng 2 ra lệnh cấm du khách nước ngoài ở Trung Quốc 14 ngày trước đó vào Mỹ, một bước đi mà ông lấy điểm đã giúp bảo vệ người Mỹ khỏi virus. Ông cũng công khai bảo rằng Trung Quốc không trung thực về ảnh hưởng của virus. Nhưng lệnh cấm nhập cảnh đó lại không đi cùng với những bước quan trọng khác nhằm chuẩn bị đối phó khi nhiều người Mỹ nhiễm virus.
Khi những ca dương tính virus corona đầu tiên được xác nhận ở Mỹ, Trump vẫn tiếp tục nhấn mạnh nguy cơ của người Mỹ vẫn rất nhỏ. “Tôi nghĩ virus sẽ không sao,” Trump tuyên bố vào ngày 10 tháng 2.
Ngày 14 tháng 2, Trump tiếp tục tuyên bố, “Chúng ta có con số rất nhỏ người nhiễm virus vào lúc này, như là 12. Nhiều người trong số họ đang hồi phục. Một số đã hoàn toàn hồi phục, vì vậy chúng ta trong tình trạng tốt.”
Vào ngày 25 tháng 2, viên chức cao cấp của CDC Nancy Messonnier đưa ra báo động công khai đáng kể nhất khi thông báo với truyền thông rằng, virus đang lan tràn trên các cộng đồng Mỹ, và đời sống hàng ngày của dân chúng Mỹ sẽ bị gián đoạn nghiêm trọng. Trump gọi cho Azar khi trên đường từ Ấn Độ trở về Mỹ, phàn nàn rằng, Messonnier đang làm thị trường chứng khoán sợ.
Trump cuối cùng đã đổi giọng sau khi được trình bày các con số thống kê về lây lan virus từ các quốc gia khác, và sau khi nghe trực tiếp từ Tiến sĩ Deborah Birx và Tiến sĩ Anthony Fauci. Nhưng đã quá muộn, dịch bệnh lúc này đã lây lan khắp nơi trên nước Mỹ.
Hương Giang (Theo Washington Post)