Tranh cãi câu thành ngữ ‘chôn rau cắt rốn’ hay ‘chôn nhau cắt rốn’: NXB Giáo dục VN lý giải
Thời gian qua, câu thành ngữ “chôn rau cắt rốn” và “chôn nhau cắt rốn” gây nhiều tranh cãi, và Phó Tổng biên tập NXB Giáo dục Việt Nam đã đưa ra ý kiến giải thích.
Theo đó, môn Luyện từ và câu, bài Mở rộng vốn từ Tổ quốc (trang 18 Sách Tiếng Việt 5/ tập 1, NXB Giáo dục, in tại Công ty Trần Phú, 71-75 Hai Bà Trưng, Q1. TP.HCM, Số xuất bản 1517/105-05) có bài tập câu 4:
Đặt câu với một trong những từ ngữ dưới đây:
a/ Quê hương
b/ Quê mẹ
c/ Quê cha đất tổ
d/ Nơi chôn rau cắt rốn
Phụ huynh này cho rằng đáp án đúng là câu d nhưng phải là “Nơi chôn nhau cắt rốn“, chứ không phải “chôn rau cắt rốn“.
Trước nhiều ý kiến gây tranh cãi, ông Nguyễn Văn Tùng – Phó Tổng biên tập Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã đưa ra ý kiến.
Ông Tùng cho biết, trong tiếng Việt, “rau” hoặc “nhau” là hai cách phát âm (hai biến thể ngữ âm) của cùng một từ chỉ bộ phận nối thai nhi với thành tử cung của mẹ qua dây rốn để cung cấp dinh dưỡng, bài tiết chất thải và trao đổi khí qua máu cho thai nhi.
Ông Tùng lấy ví dụ, như Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học (Hoàng Phê chủ biên, NXB Đà Nẵng và Trung tâm Từ điển học, 2005) có cả hai mục từ “rau” và “nhau”, nhưng cho rằng “rau” là cách phát âm của phương ngữ (tr, 706, 822).
Tuy nhiên, cuốn Giải phẫu sinh lý, tập 2 của Bộ Y tế (NXB Y học, 1986) gọi bộ phận nêu trên là “rau”: “Thai phát triển do các tác động phối hợp của buồng trứng, của rau và của thùy trước tuyến yên” (tr. 93); “Bản thân rau thai cũng tiết ra progesteron và estrogen” (tr.94).
SGK Tiếng Việt lớp 5.
Cuốn Thành ngữ học tiếng Việt của Hoàng Văn Hành (NXB Khoa học xã hội, 2015) chấp nhận cả hai thành ngữ “chôn rau cắt rốn” và “chôn nhau cắt rốn”.
Còn Tố Hữu, nhà thơ bậc thầy về sử dụng ngôn ngữ dân gian thì viết: “Ai về thăm bưng biền Đồng Tháp, Việt Bắc miền Nam, mồ ma giặc Pháp Nơi chôn rau cắt rốn của ta!” (Tố Hữu toàn tập, NXB Văn học, 2009, tr. 224).
Theo ông Tùng, thành ngữ “nơi chôn rau cắt rốn” mà sách Tiếng Việt 5 cung cấp là đúng.
“Ở những địa phương quen gọi rau là nhau, các thầy, cô giáo có thể giải thích cho học sinh hiểu và học sinh cũng có thể sử dụng cách gọi nào quen thuộc hơn với mình”, ông Nguyễn Văn Tùng nói.
